Gdańsk w drugim roku pandemii. Co zawiera raport o stanie miasta [nl] w 2021?

Prezydent Dulkiewicz określa raport mianem „skarbnica wiedzy o tym, co się w 2021 roku udało zarówno Radzie Miasta Gdańska, jak i instytucjom miejskim”. Wprawdzie część danych, zwłaszcza ta demograficzna, zdezaktualizowała się błyskawicznie w związku z wojną i napływem uchodźców z Ukrainy. Niemniej, warto się z nim zapoznać. My przygotowaliśmy dla Czytelników krótki wybór najciekawszych informacji. Pełną wersję ponad dwustustronicowej publikacji można pobrać tutaj.

Covid widoczny w statystykach zgonów

W 2021 roku w Gdańsku mieszkało 470 621 osób. W ciągu roku liczba mieszkańców spadła o 184 osoby. Urodziło się 5161 dzieci – o 170 mniej niż rok wcześniej. Liczba zgonów wzrosła o 504 osoby i wyniosła 6198 osób (najwyższa wartość po 2000 roku). Fala zachorowań na COVID-19 jesienią 2021 roku przyniosła ponowny wzrost liczby zgonów w Gdańsku. O ile w latach 2018-19 średnia miesięczna liczba zgonów nie przekraczała 500 i podobnie było w okresie od maja do października 2021 roku, tak w listopadzie zanotowano już ponad 700 zgonów, a w grudniu rekordową liczbę – blisko 950.

Więcej jest gdańszczanek niż gdańszczan. Na 100 mężczyzn przypada 111,4 pań.

Liczba mieszkańców w wieku przedprodukcyjnym oraz poprodukcyjnym systematycznie wzrasta. Tylko w latach 2015-21 odnotowano wzrost odpowiednio o 10,6 tys. osób oraz 10,4 tys. osób. Ludność w wieku produkcyjnym stanowiła 57,2 proc. ogólnej liczby mieszkańców miasta.

Dochody, wydatki, długi, czyli Polski Ład daje i zabiera

• W 2021 roku dochody Gdańska wyniosły 4305,8 mln zł i wzrosły o 376,5 mln zł w stosunku do 2020 roku.
• Wydatki miasta wyniosły 4166,8 mln zł, tj. wzrosły o 231,1 mln zł w stosunku do 2020 roku. Nadwyżka budżetowa w 2021 roku wyniosła 139 mln zł.
• Na poziom tej nadwyżki znacząco wpłynęła kwota 114,1 mln zł, tj. środki jednorazowo przekazane z budżetu jako rekompensata (częściowa) negatywnych skutków Polskiego Ładu, który w kolejnych latach istotnie zmniejsza potencjał dochodowy jednostek samorządu terytorialnego.

W strukturze wydatków Gdańska w układzie budżetu zadaniowego największy udział w 2021 roku miały wydatki skierowane na:

• edukację i opiekę wychowawczą oraz pomoc materialną – było to 31,3 proc. (1305,2 mln zł), pomoc społeczną i realizację instrumentów polityki społecznej – było to 20,8 proc. (867,0 mln zł),
• system komunikacji miejskiej – było to 18,1 proc. (753,2 mln zł),

co w sumie stanowiło 70,2 proc. wydatków.

• Zadłużenie miasta w dniu 31 grudnia 2021 roku wynosiło 1065,1 mln zł, co w relacji do dochodów ogółem stanowiło 24,7 proc.

Gdańsk był jednym z pierwszych miast w Polsce, które przystąpiły do oceny ratingowej. W 2021 roku w niej uzyskał ocenę A- (gdzie A jest oceną najwyższą a D najniższą) z perspektywą negatywną. Fitch Ratings ocenił zdolność miasta do ograniczania wydatków w odpowiedzi na spadające dochody jako „mocną”. Utrzymanie ratingu na liście obserwacyjnej ze wskazaniem negatywnym powiązane jest z niepewnością co do możliwości wpływu reformy fiskalnej Polskiego Ładu na budżet miasta Gdańska.

Egzaminy (prawie) zdane

Jednym z mierników jakości kształcenia w placówkach szkolnych są egzaminy końcowe. W 2021 roku, podobnie jak rok wcześniej, ze względu na sytuację zagrożenia epidemicznego nie odbył się egzamin maturalny w części ustnej. W 2021 roku, podobnie jak w poprzednich latach, wyniki egzaminu ósmoklasisty były w Gdańsku lepsze od średniej wojewódzkiej i krajowej. Różnice osiągnęły:

• 6-8 pkt proc. w przypadku języka polskiego,
• 8-9 pkt proc. w wypadku matematyki,
• 11-12 pkt proc. w przypadku języka angielskiego.

Rezultaty gdańskich uczniów były również lepsze od średniej w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców (o 1-2 pkt proc.). Zdawalność matury w terminie głównym osiągnęła w Gdańsku 75 proc. Był to wynik lepszy o 3 pkt proc. niż w całym województwie pomorskim i zbliżony do poziomu krajowego. Podobnie jak w poprzednich latach, zdawalność była gorsza niż w całej grupie dużych miast (o 3 pkt proc. w 2021 roku).

14 szpitali, prawie 3 tysiące łóżek

Na koniec 2020 roku w mieście działalność prowadziło 14 szpitali, które dysponowały niemal 2,9 tys. łóżek. Na terenie miasta w 2020 r. działało 268 przychodni, a liczba pracowników medycznych wyniosła:

• 2125 lekarzy,
• 276 lekarzy dentystów,
• 637 farmaceutów,
• 3092 pielęgniarki,
• 391 położnych.

71,6 proc. mieszkańców zostało w pełni zaszczepionych przeciw COVID-19 (do marca 2022 roku). Był to najlepszy wynik wśród gmin województwa pomorskiego i czwarty w gronie 10 największych miast Polski.

Gęściej na dolnym tarasie

W 2021 roku oddano do użytku rekordową liczbę 7328 lokali mieszkalnych – o 770 więcej niż w 2020 roku. Wydano też 330 pozwoleń na budowę, co pozwala na realizację 8196 mieszkań w kolejnych latach. Coraz więcej nowych lokali zostaje oddanych do użytku na dolnym tarasie, zgodnie z zasadą rozwijania miasta do wewnątrz. Najwięcej nowych mieszkań powstaje w Gdańsku w ramach budownictwa deweloperskiego (na sprzedaż lub wynajem) i budownictwa indywidualnego (na potrzeby własne).

Na koniec 2021 roku miasto dysponowało 16 245 mieszkaniami komunalnymi, w tym 1292 stanowiły lokale w najmie socjalnym. W 2021 roku zasób komunalny pomniejszył się o 364 lokale, co było związane przede wszystkim z ich wykupem przez dotychczasowych najemców.

Praca i płaca

Według najnowszych dostępnych danych GUS, pod koniec 2020 roku w gdańskich podmiotach gospodarczych zatrudniających powyżej 9 pracowników pracowało 180,3 tys. osób. Najwięcej z nich zajmowało się handlem i naprawami (14,9 proc.) oraz znalazło zatrudnienie w przemyśle (14,7 proc.). Znaczna liczba osób pracowała w następujących sektorach: edukacja, informacja i komunikacja, transport i gospodarka magazynowa, działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, opieka zdrowotna i pomoc społeczna, a także w budownictwie.

24 210 osób ubezpieczonych w ZUS podało obywatelstwo inne niż polskie. Najwięcej pracowników pochodziło z:

• Ukrainy (17 068),
• Białorusi (2236),
• Rosji (709),
• Gruzji (530).

Przeciętne miesięczne wynagrodzenie odnotowane w sektorze przedsiębiorstw w Gdańsku wyniosło w 2021 roku 7192 zł brutto i było wyższe o 8,9 proc. w porównaniu z 2020 rokiem. Jednocześnie przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w Gdańsku było wyższe o 19,0 proc. niż w województwie pomorskim, oraz o 22,1 proc. względem kraju. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w ewidencji GUP na dzień 31.12.2021 roku wynosiła 7407 osób. W porównaniu ze stanem na 31.12.2020 roku, liczba bezrobotnych spadła o 16,7 proc. Wśród ogółu bezrobotnych największą grupę stanowiły osoby z wykształceniem wyższym – 26,5 proc.

Trochę naśmieciliśmy

W 2021 roku łączna masa odpadów komunalnych odebranych i zebranych od właścicieli nieruchomości, z wyłączeniem odpadów budowlanych i rozbiórkowych, wyniosła 208 366 t (o prawie pięć proc. więcej niż przed rokiem). Z tego 109 722 t stanowiły zmieszane odpady komunalne. Od właścicieli nieruchomości w 2021 roku w ramach gminnego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi odebrano:

• 37,15 tys. t odpadów kuchennych ulegających biodegradacji,
• 14,2 tys. t metali i tworzyw sztucznych,
• 12,9 tys. t papieru,
• 11,4 tys. t szkła,
• 8,2 tys. t odpadów wielkogabarytowych,
• 3,4 tys. t odpadów biodegradowalnych stanowiących części roślin.

Niskopodłogowo i z klimatyzacją

Kontynuowane są rozbudowa i modernizacja infrastruktury szynowej i drogowej komunikacji publicznej. Od 2021 roku wszystkie linie obsługiwane są wyłącznie przez tramwaje niskopodłogowe, a blisko 69 proc. składów było wyposażonych w klimatyzację. Na koniec 2020 roku cały tabor autobusowy składał się w 100 proc. z niskopodłogowych klimatyzowanych pojazdów. Długość linii autobusowych wzrosła o 12 km, a tramwajowych – o 1 km. Natomiast przez restrykcje pandemiczne maksymalna zdolność przewozowa komunikacji miejskiej została znacznie zmniejszona, a co za tym idzie, zmniejszyła się liczba pasażerów.

Gdańszczanie z roku na rok są coraz bardziej zmotoryzowani. Przybywa przede wszystkim samochodów osobowych. W 2021 roku w Gdańsku było ich zarejestrowanych blisko 322,9 tys., czyli o 3,6 proc. więcej niż rok wcześniej. Wskaźnik motoryzacji prezentujący liczbę samochodów osobowych zarejestrowanych na 1 tys. mieszkańców w 2021 roku wyniósł 686.

W 2021 roku w transporcie lotniczym odnotowano ponownie trend wzrostowy, który był uwidoczniony dzięki większej liczbie pasażerów obsłużonych (r/r) oraz przeładowanych towarów. Z kolei wolumen przeładunków w porcie morskim osiągnął historycznie rekordowe wyniki.

Turyści wracają

Ruch turystyczny w ubiegłym roku odbił się nieco, bowiem restrykcje pandemiczne były mniejsze niż w 2020. Do Gdańska przyjechały ponad 3 mln gości – o 53 proc. więcej niż w 2020 roku, jednak wciąż o 14 proc. mniej niż w 2019 roku. Szczególnie dużo osób odwiedziło miasto w okresie letnim – 1,1 mln (to wartość zbliżona do wartości z lata 2019 roku) – oraz w czwartym kwartale roku – nieco ponad 1 mln osób (tj. o 35 proc. więcej niż w tym samym okresie 2019 roku). Ponad 80 proc. ruchu wygenerowali turyści krajowi, na co wpływ miał niewątpliwie bon turystyczny. Przed pandemią goście zagraniczni stanowili ok. jednej trzeciej całego ruchu. Zmianie uległa także proporcja turystów (osób nocujących w Gdańsku) oraz jednodniowych odwiedzających. W 2021 roku turyści stanowili 58,7 proc. całego ruchu, podczas gdy w latach wcześniejszych było to ok. 65 proc.