Bursztyn z Sobieszewa leci w kosmos! Co jeszcze zabierze polski astronauta?

Bursztyn z plaży w Sobieszewie znalazł się wśród przedmiotów, które dr Sławosz Uznański-Wiśniewski zabierze na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Misja IGNIS, realizowana w ramach międzynarodowej misji Ax-4, ma wystartować 29 maja 2025 r. z Kennedy Space Center na Florydzie. 

PRZECZYTAJ TEŻ: Z Gdańska do Houston! Naukowcy z AWFiS przygotowują astronautów do kosmicznej misji

Na pokładzie rakiety Falcon 9 od SpaceX znajdą się przedmioty związane z Polską, a wśród nich bursztyn z Gdańska. 

Fragment bursztynu, który 29 maja poleci w kosmos wraz z dr. Sławoszem Uznańskim-Wiśniewskim, to doskonały sposób na promocję Gdańska jako światowej stolicy bursztynu. To także unikalna szansa na sprawdzenie, jak ten surowiec zachowa się w warunkach kosmicznych. Mam nadzieję, że bryłka wróci bezpiecznie na Ziemię i będzie mogła trafić na wystawę stałą wraz ze swoją drugą połówką, która już czeka w naszym muzeum.

Aleksandra Dulkiewicz / prezydent Gdańska

Bursztyn podzielony na dwie części

Naturalnie przejrzystą, jasnożółtą bryłkę bursztynu znalazł na plaży w Sobieszewie Robert Pytlos, gdański pełnomocnik ds. bursztynu. W Muzeum Bursztynu bryłkę poddano analizie spektroskopowej, która potwierdziła jej autentyczność oraz określiła wiek na ok. 40 milionów lat.

Następnie – co w przypadku przedmiotów wpisanych do rejestru muzealnego raczej się nie zdarza – bryłkę podzielono na dwie części:

• większa (39 × 20 × 21 mm, 6,27 g) poleci w kosmos z polskim astronautą,
• mniejsza (20 × 21 × 37 mm, 4,27 g) pozostanie na Ziemi.

Po powrocie obie części zostaną porównane, by sprawdzić, czy zaszły jakiekolwiek zmiany w strukturze bursztynu.

– W naszym laboratorium bursztyn został szczegółowo przebadany i potwierdziliśmy, że to autentyczny bursztyn bałtycki – podkreśla Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – Wysłanie tej próbki w przestrzeń kosmiczną pozwoli nam sprawdzić, jak kopalna żywica reaguje na warunki promieniowania kosmicznego i nieważkości. To cenna wiedza dla przyszłych badań. 

Data umieszczenia większej połówki bursztynu na wystawie stałej zostanie podana po jej powrocie do Gdańska.

Bursztyn towarzyszy nam od pokoleń – prawdopodobnie niemal każdy z nas ma w domu jego kawałek, dlatego symbolicznie wszyscy jesteśmy częścią tej kosmicznej wyprawy. Bursztyn to nie tylko piękny surowiec – to symbol historii, tradycji i nowoczesności, który nas łączy i przypomina, że jesteśmy wspólnotą. To niezwykle ważne w dzisiejszym świecie. Cieszę się, że mogę być częścią tej inicjatywy – jako ambasadorka bursztynu jestem z tego ogromnie dumna.

Lidia Popiel / ambasadorka bursztynu

W bagażu polskiego kosmonauty

W bagażu, jaki dr Sławosz Uznański-Wśniewski zabierze w kosmos, znajdzie się też kołyska Newtona, opracowana przez młodzież z Technikum w Gniewie oraz diagram z „De revolutionibus” Mikołaja Kopernika. 

Z Warszawy poleci pamiątka po Marii Skłodowskiej-Curie – strona jej rozprawy doktorskiej i pocztówka-cegiełka na rzecz budowy Instytutu Radowego. Wśród rzeczy, które lecą na ISS, znajdzie się też bryłka soli z kopalni w Wieliczce.

Na ISS trafi również rękopis „Mazurka As-dur” Fryderyka Chopina, z kolei Fundacja Wisławy Szymborskiej zadbała, by w kosmosie znalazły się dwa wiersze noblistki: „Radość pisania” i „Sto pociech”.

Będą też polskie litery z ogonkami i kreseczkami – ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż. Zaprojektowany przez Andrzeja Pągowskiego plakat misji IGNIS jest kolejnym przedmiotem wybierającym się w kosmos. Ten sam artysta 47 lat temu stworzył plakat upamiętniający lot Hermaszewskiego.

Obserwacja na Górze Gradowej

Wylot drugiego polskiego astronauty, dr. Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego, rozpoczynający 16-dniową misję, zaplanowany jest na 29 maja. Rakieta ma wystartować o godz. 19:03 czasu polskiego. Na tę okazję Hevelianum przygotowało wiele propozycji.

Na logo polskiej misji kosmicznej znajduje się tarcza Sobieskiego, którą jako pierwszy opisał Jan Heweliusz. Zapraszamy więc do Gdańska, miasta tego wybitnego astronoma, gdzie w Hevelianum wspólnie będziemy kibicować i oglądać start misji pana doktora Sławosza Uznańskiego-Wiśniewskiego. Startowi rakiety, na żywo, towarzyszyć będzie komentarz naszych astronomek. Zapraszamy również do nowej atrakcji, „Kosmicznej Bazy”. Na jednej z wystaw zobaczymy, z jakimi wyzwaniami mierzą się astronauci w kosmosie: jak wygląda ich dieta, sen i codzienne życie na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. 

Paweł Golak / dyrektor Hevelianum

Strefa kibica – wspólny start w kosmos: Transmisja na żywo startu misji IGNIS z udziałem dr. Sławosza Uznańskiego. Komentarz zapewnią astronomki z Hevelianum: Bogna Pazderska i Magdalena Więcek-Olszewska. Dodatkowe atrakcje: gry, konkursy i strefa edukacyjna (29 maja 2025, godz. 19, Hevelianum, Góra Gradowa, wstęp bezpłatny).

Quest room „Stacja kosmiczna – wejdź do gry: Uczestnicy wcielają się w członków załogi ISS, rozwiązują zagadki i uczą się, jak wygląda życie w przestrzeni kosmicznej. Interaktywna rozrywka inspirowana realiami misji IGNIS (wstęp: wymagana rezerwacja).

VR: Spacer po Międzynarodowej Stacji Kosmicznej: Wirtualna podróż po ISS z technologią VR. Uczestnicy zobaczą, jak wygląda życie i praca astronautów: sen, dieta, ćwiczenia i eksperymenty. Dodatkowa atrakcja: wirtualne obserwacje gwiazdozbioru Tarczy, odkrytego przez Jana Heweliusza. (29-31 maja, wstęp w ramach biletu wstępu do Hevelianum).