Palma – doskonałość, piękno i pokój

W ubiegłą niedzielę wielu z nas zaniosło do kościołów palmy, aby je poświęcić. To piękna tradycja. Bogactwo kolorów, kształtów wielkanocnych palm zachwyca. Jednak żadna z nich, nawet te najpiękniejsze nie przypominają niezwykłych palm, jakie spotykamy w naturze – mówi prof. dr Witold Paweł Burkiewicz, kurator kolekcji botanicznej kompleksu palmiarni oliwskiej. - W tradycji chrześcijańskiej palmowe gałązki związane są z triumfalnym wjazdem Chrystusa do Jerozolimy symbolizują przebaczenie, są znakiem pojednania. Palma zawsze uosabiała doskonałość, mądrość, piękno. Była znakiem pokoju. Aurę tych niezwykłych, egzotycznych roślin możemy poczuć w palmiarni oliwskiej. Zgromadzono tu kilkadziesiąt palm.

***

Po obu stronach widokowego podestu można dostrzec dwie identyczne, niewielkie palmy o cieniutkich kłodzinach zakończonych pióropuszem liści. To palma koralowa zwana też wytworną (Chamaedorea elegans). Pochodzą jeszcze ze starej palmiarni. Ciężko przeszły okres budowy nowego obiektu, ale dzisiaj są już w dobrej formie i stanowią ozdobę kolekcji. Właśnie wydały na świat wydłużone kiście obsypane kwiatami w kolorze zielonożółtym, przypominające korale.

Jest to gatunek palmy niewielkiej, więc rosnące w rotundzie egzemplarze są w pełni dorosłe. Palmy te należą do roślin najlepiej oczyszczających powietrze z toksyn. Ich ojczyzną są tropikalne lasy Meksyku i Gwatemali.

***

Ponad tymi niewielkimi roślinami wznoszą się największe i zarazem najstarsze palmy oliwskiej kolekcji. Są to Szorstkowce Fortunego (Trachycarpus fortunei). Cztery oliwskie szorstkowce mierzą ponad 10 m wysokości. Gatunek pochodzi z górzystych terenów środkowych oraz południowych Chin. Rośnie też w kilku innych krajach Dalekiego Wschodu. Można spotkać je w Nepalu, Wietnamie, a nawet w Japonii. To palmy mrozoodporne. Są w stanie wytrzymać temperaturę nawet do kilkunastu stopni poniżej zera. Pewnie z tego powodu najlepiej ze wszystkich palm zniosły trudny okres budowy nowej rotundy. Szorstkowce sprowadzono do Oliwy w końcu XIX wieku. Rosły w ogromnych donicach, latem ustawiano je w sąsiedztwie pałacu opackiego. Kiedy podrosły i transport tak wielkich roślin stał się uciążliwy, zdecydowano posadzić je w gruncie. Tak zainicjowano istniejącą do dziś oliwską kolekcję palm.

***

W sąsiedztwie szorstkowców rosną dwie mniejsze palmy wyglądające niemal identycznie, ale to zupełnie inne rośliny, chociaż spokrewnione. W Polsce znane jako Karłatki (Chamaerops humilis). To jedyna palma, której ojczyzną jest Europa. Głównie Hiszpania, gdzie nazywana jest Palmito co znaczy palemka. Karłatka to palmowy krzew rzadko posiadający jeden pień czyli tzw. kłodzinę, i dorastający do kilku metrów wysokości. Takie też są rozmiary oliwskich karłatek. Zapewne ta europejska palma jest najbardziej znaną palmą na świecie. To dzięki Antonio Gaudiemu. Wybitny artysta tworząc dom dla rodziny Vincensów w Barcelonie zaprojektował znane na całym świecie metalowe ogrodzenie posesji z elementami inspirowanymi motywem liścia tej rośliny.

***

Najbardziej okazałą palmą oliwskiej palmiarni jest Palma kanaryjska (Phoenix canariensis) zwana też, dzięki swojej majestatycznej sylwecie, Palmą Królewską. Jak wskazuje nazwa, roślina ta pochodzi z Wysp Kanaryjskich, ale w stanie naturalnym rośnie też w Afryce Północnej. Ma wybitne walory dekoracyjne i krajobrazowe, może osiągnąć 20 m wysokości. Na Wyspach Kanaryjskich jest gatunkiem chronionym. Nasza palma ma solidną kłodzinę o średnicy kilkudziesięciu centymetrów, a jej całkowita wysokość łącznie z pióropuszem liści to ok. 9 m. Liczy sobie już ponad 100 lat!

***

Pod rozłożystym parasolem z liści Palmy Kanaryjskiej posadziliśmy kilka miesięcy temu niezwykle ciekawą palmę pochodzącą z Brazylii oraz Urugwaju, spotykaną także w Argentynie, to Butia capitata zwana niezbyt fortunnie Palmą Dżemową. To za sprawą smacznych owoców wielkości moreli, z których w Ameryce Południowej wyrabia się galaretki owocowe i konfitury. Podobno z jej owoców produkuje się też wino… Jest to bardzo efektowna palma o pierzastych liściach w kolorze srebrzystym. Mierzy nawet ok. 4-5 m więc z powodzeniem może rosnąć pod Palmą Kanaryjską. To palma, która najszybciej zaadaptowała się do nowego środowiska rotundy. W ciągu kilku miesięcy urosła o jeden metr, mierzy już niemal trzy! To również roślina mrozoodporna. W jej sąsiedztwie powstaje kolekcja egzotycznych storczyków.

***

Na koniec kilku słów na temat palmy daktylowej (Phoenix dactylifera), czyli daktylowca właściwego. Palma, choć rozpowszechniona w wielu rejonach świata, nie rośnie nigdzie w stanie dzikim. Daktylowiec to prawdopodobnie najstarsza roślina uprawna na ziemi. Dzięki smacznym i słodkim owocom znana od tysięcy lat. Uprawiano ją w starożytnej Mezopotamii. Daktylowce uprawiano też w Ziemi Świętej. To liście tej właśnie palmy stały się protoplastą wielkanocnych palm. Oliwska palma mierzy ok. 4 m wysokości i ma się dobrze. Niestety, nigdy nie doczekamy się jej owoców. Aby to stało się możliwe, musielibyśmy mieć w palmiarni osobniki wydające kwiaty męskie i żeńskie, a mamy tylko jednego daktylowca. Chociaż, może kiedyś…