Kto za życia Kalwarii nie obejdzie, ten po śmierci na kolanach obejść ją musi...

Kalwarię Wejherowską rozplanowano na trzech wzgórzach, którym nadano biblijne nazwy – Góra Oliwna, Syjon i Golgota – oraz w sąsiednich dolinach. Tak jak w Jerozolimie toczy tu swe wody Cedron, kiedyś rzeka Biała.

Początek kalwaryjskiego szlaku zaczyna się na Górze Oliwnej mierzy ok. 5 km. Przejście go w całości zajmuje ok. 2,5 godziny. Najbardziej popularna wśród turystów trasa Drogi Krzyżowej obejmuje 14 kaplic, w sumie jest ich tutaj 26.

Zwiedzanie zaczyna się przy kościele klasztornym, który warto zwiedzić. Dalej trasa prowadzi ulicą Klasztorną i Parkową obok Pałacu Przebendowskich i Keyserlingów (siedziba Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, stała ekspozycja poświęcona ruchowi pielgrzymkowemu), następnie idziemy zrewitalizowanym parkiem miejskim obok amfiteatru, przechodzimy przez ulicę Marynarki Wojennej i dochodzimy do pierwszej kaplicy Drogi Krzyżowej - do Pałacu Piłata (nr 11), do Podjęcia z Krzyża (13) i aż do kaplicy Grób Pański (25). 

Spośród wszystkich budowli Kalwarii Wejherowskiej najbardziej niezwykła jest kaplica Grobu Świętego, która jest prawie dokładną kopią oryginalnej kaplicy z bazyliki Grobu Świętego w Jerozolimie. Miejsce przyciąga od wieków rzesze pielgrzymów, a nabożeństw Drogi Krzyżowej, odprawiane w każdy piątek Wielkiego Postu, przyciągają na Kalwarię tłumy wiernych. Wzgórza Kalwarii Wejherowskiej są miejscem odpustów, Dzisiaj miejsce to jest najbardziej znane dzięki Misterium Męki Pańskiej, organizowanemu w Wielki Piątek. Jest to połączenie uroczystości religijnej z inscenizacją teatralną.  Grają w nim członkowie grupy teatralnej Misternicy Kaszubscy, działającej przy Wejherowskim Centrum Kultury. Nową tradycją jest inscenizacja wjazdu Chrystusa do Jerozolimy, organizowano na ulicach Wejherowa w Niedzielę Palmową.

Historia

Kalwaria Wejherowska była czwartą z kolei kalwarią powstałą w czasach Rzeczypospolitej szlacheckiej po Zebrzydowskiej, Pakoskiej i Żmudzińskiej. Inicjatorem jej utworzenia i głównym fundatorem był wojewoda malborski Jakub Wejher. Starania o zgodę władz kościelnych Wejher wszczął prawdopodobnie równocześnie z lokowaniem Wejherowskiej Woli, późniejszego Wejherowa. Jeden z cystersów oliwskich, ojciec Robert z Werden wyliczył odległości pomiędzy stacjami przyszłej kalwarii opierając się na faktycznych pomiarach Drogi Chrystusa w Jerozolimie i oznaczył w terenie lokalizację przyszłych kaplic krzyżami. Jak tylko bp włocławski i pomorski Mikołaj Albert Gniewosz z Aleksandrowa zezwolił na budowę kalwarii (9 czerwca 1649 r.) od razu przystąpiono do wznoszenia kaplic. Ich fundatorami byli nie tylko Jakub Wejher i członkowie jego rodziny, ale też współpracownicy i przyjaciele wojewody. Kościół szybko docenił znaczenie Kalwarii Wejherowskiej znajdującej się na terenie silnych wpływów reformacji.

Dlatego już w 1661 r. na prośbę Jakuba Wejhera Ojciec Święty Aleksander VII wydał bullę przyznającą na lat dziesięć odpust zupełny pątnikom odwiedzającym kalwarię, jako że liczba pielgrzymów wciąż rosła, przywilej papieski był kilkakrotnie odnawiany, aż w 1717 r. święto Kongregacja Odpustów i Relikwii zadecydowała przyznać Wejherowu odpust zupełny na wieczność.

Wstęp

Kalwarię Wejherowską można zwiedzać o każdej porze roku, ale najlepiej z przewodnikiem.  Jest dostępna przez całą dobę. Nie pobiera się opłat.

Opiekunowie sanktuarium, Ojcowie Franciszkanie, oprowadzają grupy zorganizowane po kościele klasztornym i Kalwarii Wejherowskiej. Przed wyruszeniem no szlak kalwaryjski warto zwiedzić Kościół Klasztorny pw. św. Anny, ze słynącym łaskami Obrazem Matki Bożej Wejherowskiej. Następnie można wejść do podziemi klasztornych, gdzie znajdują się krypty Wejherów, Przebendowskich i zakonników. Rezerwacji terminu zwiedzania z przewodnikiem można dokonać w klasztorze pod numerem telefonu: 58 672 17 55 (Biuro Informacji Pielgrzymkowo-Turystycznej w Wejherowie przy furcie klasztornej ul. Reformatów 19).
Turystów i pielgrzymów oprowadzają po Kalwarii Wejherowskiej i wejherowskich zabytkach również przewodnicy PTTK Oddział Wejherowo. 

Ważna informacja dla organizatorów wycieczek: tylko wejherowscy przewodnicy PTTK są upoważnieni i przeszkoleni w zakresie otwierania kaplic, które chronione są systemem alarmowym!

Położenie

Kalwaria Wejherowska znajduje się w województwie pomorskim, w powiecie wejherowskim, w Wejherowie, ul. Reformatów 19

Kapliczki kalwaryjskie

• I. Kaplica Wniebowstąpienia

Kaplica wieńcząca szczyt Góry Oliwnej nawiązuje do Chrystusowego Wniebowstąpienia. Obraz olejny malowany na płótnie i ślady stóp wykute w posadzce przypomina miejsce, w którym uczniowie widzieli po raz ostatni Zmartwychwstałego Chrystusa. Kaplicę zbudowaną w latach 1651-1665 ufundowała Joanna Katarzyna Radziwiłłówna - druga żona Jakuba Wejhera.

• II. Kaplica Ogrójca

Kaplica przypomina pobyt Chrystusa w Ogrodzie Oliwnym. Zbudowana została w 1653 roku. Ufundował ją opat cystersów oliwskich Aleksander Kęsowski. O fundatorze świadczy umieszczony nad głównym wejściem opacki kapelusz z pastorałem oraz znajdujące się wewnątrz kaplicy na rozetowych zwornikach litery A, K, AO, czyli Aleksander Kęsowski, Abbas Oliviensis (opat oliwski). W kaplicy znajdują się obrazy: Chrystusa, który w czasie modlitwy Krwią się poci, a po bokach - śpiących apostołów.

• III. Kaplica Pocałunku Judasza

Fundatorem tej niewielkiej kaplicy wybudowanej przed 1657 rokiem był Jakub Wejher. Wnętrze kaplicy wypełnione jest na całej płaszczyźnie malowidłem, poświęconym tematowi pocałunku Judasza i pojmania Jezusa. Z miejsca, w którym usytuowano Kaplicę, rozciąga się widok na miasto.

• IV. Kaplica Grobu Matki Bożej

Kaplica zbudowano przed 1658 rokiem, ufundowana została przez Joannę Katarzynę Radziwiłłównę - drugą żonę Jakuba Wejhera. Umiejscowiona jest u podnóża Góry Oliwnej. Skąpy dopływ światła dziennego do wnętrza kaplicy sprawia wrażenie wydłużonej niszy grobowej. Na wprost wejścia umieszczono przeszkloną trumnę z gipsową figurę Motki Bożej. Na ścianach umieszczono dwa obrazy przedstawiające krzyż adorowany przez anioły oraz „Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny”.

• V. Kaplica nad Cedronem

Cedron w czasach biblijnych oddzielał Górę Oliwną od Jerozolimy. Żołnierze prowadząc Chrystusa do miasto musieli przejść przez ten potok. Kaplica nad Cedronem i most ufundowane przez Jakuba Wejhera nie zachowały się. Istniejąca obecnie kaplica w stylu neogotyckim ufundowana zastała w 1860 przez Ottona Keyserlingka. Pątnicy przywiązują specjalne znaczenie do wody Cedronu w tym właśnie miejscu, przypisując jej niezwykłą moc.

• VI. Kaplica Bramy Jerozolimskiej

Kaplica z 1654 roku zwana również Bramą Wschodnią lub Bramą Wód, ufundowana została przez Jakuba Wejhera. Na obu bokach sklepienia znajdują się freski przedstawiające wprowadzenie Chrystusa do Jerozolimy oraz pogrzeb Matki Bożej. Z cokołu z ciosowych kamieni polnych wyrosła mała ambonka, służąca do głoszenia Słowa Bożego w czasie nabożeństw kalwaryjskich.

• VII. Kaplica Domu Annasza

Kaplicę zbudowaną przed rokiem 1654 ufundował Jakub Wejher. Przypomina przyprowadzenie Chrystusa do byłego arcykapłana Annasza, teścia ówczesnego arcykapłana Kajfasza. Wewnątrz kaplicy znajduje się olejny obraz z 1952 roku ukazujący Chrystusa przed arcykapłanem Annaszem.

• VIII. Kaplica Wieczernika

Kaplica zbudowana po 1657 roku, po śmierci Jakuba Wejhera, nawiązuje do domu, w którym Chrystus umył uczniom nogi i spożył z nimi ostatnią wieczerzę. Stąd udał się w zacisze Góry Oliwnej. We wnętrzu kaplicy znajdują się obrazy olejne „Ostatnia Wieczerza” i „Zaśnięcie Matki Boskiej”.

• IX. Kaplica Domku Matki Bożej

Kaplica zbudowana w 1660 roku po śmierci Jakuba Wejhera, nawiązuje do tradycji, według której Maryja przebywała da końca życia z apostołem Janem w Jerozolimie i zmarła w pobliżu Wieczernika. W kaplicy znajduje się tryptyk o tematyce maryjnej składający się ze scen: „Pożegnanie Jezusa z Matką”, „Zaśnięcie Matki Bożej i dwunastu Apostołów” i „Wniebowzięcie”. W ostatnim obrazie tło sceny ukazuje wzgórza wejherowskie i kaplice Grobu Motki Bożej. W drugiej połowie XIX wieku pierwotną budowlę zastąpiono obecną architektonicznie nie harmonizującą z barokowym założeniem Kalwarii.

• X. Kaplica Domu Kajfasza

Kaplica zbudowana przed 1654 rokiem została ufundowana przez Jakuba Wejhera. Miejsce urzędowania aktualnego arcykapłana żydowskiego, do którego w Wielki Czwartek przyprowadzono Chrystusa. W dolnej części kaplicy (piwnica) znajduje się kamienna figura uwięzionego Chrystusa, nad wejściem kogut przypomina zdradę Piotra. Dom Kajfasza jest położony najwyżej w Kalwarii Wejherowskiej 112,24 m npm.

• XI. Kaplica Pałacu Piłata

Kaplica zbudowana przed 1654 rokiem została ufundowana przez Jakuba Wejhera. Miejsce, w którym rezydował i sprawował sądy Piłat. Kaplica ta jest unikatową budowlą barokową na Pomorzu o rzucie poziomym na kształt krzyża greckiego. Nad wejściem znajduje się dobrze zachowana polichromowana płaskorzeźba ukazująca moment proklamacji „Ecce Homo” (Oto Człowiek). U podnóży tej kaplicy znajduje się niewielki plac, który obecnie, w czasie uroczystości odpustowych związanych z Wniebowstąpieniem Pańskim, jest miejscem przywitania i pożegnania pielgrzymek przybywających od strony Kartuz i Oliwy. Kto bierze udział w pełnych obchodach kalwaryjskich, udaje się od Pretorium Piłata do Pałacu Heroda.

• XII. Kaplica Pałacu Heroda

Budowę kaplicy rozpoczęto w 1654 roku z fundacji Joanny Katarzyny Radziwiłłównej - drugiej żony Jakuba Wejhera. Jest to jedna z większych kaplic na Kalwarii. Wewnątrz znajduje się piękny XVII - wieczny ołtarz. Drewniana nastawa ołtarza jest płaska, lecz dzięki iluzji malarskiej płaszczyzna sprawia wrażenie trójwymiarowości. Obraz ukazuje Jezusa stojącego przed królem Herodem.

• XIII. Kaplica Podjęcia Krzyża

Kaplica zbudowana przed 1654 rokiem ufundowana została przez Cecylię Eleonorę - młodszą córkę Jakuba Wejhera z pierwszego małżeństwa z Anną Elżbietą Schaffgotsch. Jej wnętrze przedstawia moment podjęcia Krzyża przez Chrystusa w otoczeniu uzbrojonych żołnierzy. Nad figurami na planie krzyża łacińskiego znajduje się baldachimowa konstrukcjo z piaskowca z ornamentyką pasyjną i herbami rodowymi. Ceglana budowla neogotycka dla ochrony piaskowca wzniesiona zostało w 1866 roku staraniem ówczesnego gwardiana Klasztoru.

• XIV. Kaplica Pierwszego Upadku Chrystusa

Najstarsza kaplica pochodząca z 1649 roku ufundowana przez Księdza Mateusza Jana Judyckiego, pierwszego urbanistę Wejherowa i bliskiego przyjaciela Jakuba Wejhera. Pod kamiennym baldachimem znajduje się rzeźba Chrystusa upadającego pod krzyżem. Obudowana „murem pruskim” w XIX wieku.

• XV. Kaplica Spotkania Chrystusa z Matką Bożą

Jedna z najpiękniejszych kaplic Kalwarii, ufundowana przez pierwszą żonę Jakuba Wejhera Annę Elżbietę ze Schaffgotschów. Zbudowana przed 1654 rokiem kaplica odznacza się wyszukanym kształtem rotundy na planie róży oraz ornamentykę flamandzką lub niderlandzką. We wnętrzu znajduje się obraz namalowany na blasze cynowej, przedstawiający Spotkanie Jezusa z Matką. Dnia 20 czerwca 1654 roku ojciec prowincjał Atanazy Kartoszyn, jako pierwszy sprawował mszę, w czasie której spełniał posługę liturgiczną sam wojewoda Jakub Wejher.

• XVI. Kaplica Cyrenejczyka

Budowę kaplicy ukończono do roku 1654. Jej fundatorami byli dworzanie Jakuba Wejhera i była ona trzecią w kolejności kaplicą kalwaryjską. Wyeksponowane rzeźby przedstawiają Chrystusa niosącego na ramieniu krzyż, który pomaga mu dźwigać Szymon Cyrenejczyk, odziany w szaty rybackie. Jest to jeden z tych akcentów, który wiąże wejherowską Kalwarię z zajęciami ludzi regionu. Kaplica z filarami ozdobnymi symbolizuje Mękę Pańską i posiada szachulcową obudowę.

• XVII. Kaplica Weroniki

Kaplica św. Weroniki ufundowana została jako piąta w Kalwarii Wejherowskiej przez córkę Jakuba Wejhera i Anny Elżbiety Schaffgotsh - Annę Teresę. Kaplicę wzniesiono przed 1654 rokiem. Szachulcowa obudowa kaplicy pochodzi z drugiej połowy XIX w. Znajduje się w niej baldachim z kamienia ciosanego osłaniający figurę św. Weroniki z chustą w rękach. Filary ozdobiono herbami Jakuba Wejhera i Anny Elżbiety Schaffgotsch oraz motywem szyszki, a także symbolami Męki Pańskiej.

• XVIII. Kaplica Bramy Łez

Kaplica Bramy Łez - Drugi Upadek Chrystusa należy do szeregu ośmiu kaplic ufundowanych przez Jakuba Wejhera do roku 1654. Przez tę bramę wyprowadzano z Jerozolimy skazanych na śmierć, także Chrystus został przez nią przeprowadzony przed ukrzyżowaniem. Po stronie lewej wnęka jest zamykana dwuskrzydłowymi drzwiami, otwieranymi na zewnątrz, za którymi jakoby w gablocie za szkłem umieszczony jest obraz ukazujący Drugi Upadek Chrystusa. Na zewnętrznych ścianach kaplicy znajdują się 22 wgłębienia symbolizujące duże krople łez.

• XIX. Kaplica Płaczących Niewiast

Jest to najmniejsza kapliczka należąca do fundacji Jakuba Wejhera, która powstała przed 1657 rokiem. Malowidło olejne na ścianie pochodzi z końca XIX wieku i jest nieznanego autorstwa. Na obrazie Jezus pociesza płaczące niewiasty, za ich plecami w tle widać zabudowę Jerozolimy.

• XX. Kaplica Trzeciego Upadku Chrystusa

Kaplica zbudowana do roku 1657 ufundowana została przez Jakuba Wejhera. Położona u podnóża ostatniego wzgórza Kalwaryjskiego, zwanego Golgotą. Wewnątrz zachowały się oryginalne malowidłu aniołów z symbolami Męki Pańskiej. We wnętrzu na podwyższeniu jednego stopnia umieszczona jest pełnoplastyczna figura Chrystusa przedstawiona w ciężkim, trzecim upadku pod krzyżem.

• XXI. Kaplica Obnażenia Chrystusa

Kaplicę ufundowała Joanna Katarzyna, druga żona Jakuba Wejhera przed 1665 rokiem. Kaplica obnażenia należy do rzędu mniejszych budowli tej Kalwarii robiąc wrażenie zamykanej, przydrożnej „Bożej Męki”. Umieszczona w niej malowidło ścienne nieznanego malarza, przedstawiające obnażenie Chrystusa.

• XXII. Kaplica Przybicia do Krzyża

Kaplica ufundowana przez Jakuba Wejhera wybudowana została w czasie pierwszego etapu powstawania Kalwarii, o więc przed 1657 rokiem. Wzniesiona na bardzo wąskim prostokącie, w której wnętrzu znajduje się malowidło ścienne nieznanego autora, przedstawiające przybicie Jezusa do Krzyża.

• XXIII. Kościół Trzech Krzyży

Na samym szczycie Golgoty wznosi się największa i najokazalsza z kaplic. Posiada własną zakrystię, a do II wojny światowej miała także wiosny chór organowy. Ufundowała go w latach 1652-1654 Anna Wejherówna, córka Demetriusza Wejhera. Kronika o. Grzegorza podaje, że 30 maja 1654 roku uroczyście ustawiono w nim trzy krzyże z Chrystusem i Łotrami. Świadkami tego wydarzenia byli Jakub Wejher, jego droga żona - Joanna Katarzyna z Radziwiłłów, obie córki z pierwszego małżeństwa - Anna Teresa oraz Cecylia Eleonora oraz mnóstwo innych zebranych. Na uwagę zasługuje panoramiczny obraz na ścianie ukazujący podniesienie krzyża oraz celowo wykonane pęknięcie ściany, nawiązujące do rozerwanej zasłony w świątyni jerozolimskiej. Jest to centralne miejsce nabożeństw kalwaryjskich.

• XXIV. Kaplica Matki Boskiej Bolesnej

Kaplicę ufundowała druga żona Jakuba Wejhera - Joanna Katarzyna z Radziwiłłów w lotach 1654-l665. Pierwotną kaplicę w formie wolnostojącej absydy zabudowano w połowie XIX wieku konstrukcją ryglową. We wnętrzu ustawiono absydę z pełną przejmującego bólu Pietą Kalwaryjską. Jest to drewniana rzeźba polichromowana ukazująca Matkę Boską Bolesną z martwym ciałem Syna.

• XXV. Kaplica Grobu Chrystusa

Kaplica Grobu Chrystusa została ufundowana przez Annę Konstancję Wejherównę - córkę Mikołaja Wejhera, byłego wojewody Chełmińskiego. Jej budowę ukończono przed rokiem 1653. Grób Pański jest jedyną na Pomorzu Gdańskim budowlą z wapienia ciosanego. Wykonaną w Krakowie, przetransportowano w częściach Wisłą do Gdańska. Wnętrze kaplicy zawiera pusty przedsionek i komorę grobową. Nad dachem wznosi się oryginalna wieża-latarnia z figurą Chrystusa Zmartwychwstałego.

• XXVI. Kaplica Bramy Oliwskiej

Kaplica tematycznie związana Kalwarię. Wyznacza miejsce do przywitania i pożegnania pielgrzymów przychodzących na Wielki Odpust Kalwaryjski Trójcy Przenajświętszej od strony Gdańska - Oliwy. Ufundowana przez Piotra Jerzego Przebendowskiego w XVIII w. 30;">III. Kaplica Pocałunku Judasza.

Fundatorem tej niewielkiej kaplicy wybudowanej przed 1657 rokiem był Jakub Wejher. Wnętrze kaplicy wypełnione jest na całej płaszczyźnie malowidłem, poświęconym tematowi pocałunku Judasza i pojmania Jezusa. Z miejsca, w którym usytuowano Kaplicę, rozciąga się widok na miasto.

Źródło: Wejherowo.pl