Kartuzy przygotowują się do jubileuszu 100-lecia nadania praw miejskich

W dniu jubileuszu miasta, dokładnie 29 marca o godz. 17 w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach otwarta zostanie wystawa fotografii znanego fotografa i pasjonata historii, a obecnie zawodowego policjanta Artura Sochy pt. „Kartuzy dawniej i dziś" . Wystawie będzie towarzyszyć prezentacja rękopisów z XVI i XVIII wieku, które muzeum udostępnił PAN. Tego samego dnia odsłonięta zostanie tablica upamiętniająca oficjalne wizyty 4 prezydentów RP w Kartuzach. Są to: Stanisław Wojciechowski (1923, 1925), Ignacy Mościcki (1927), Lech Wałęsa (1995) i Lech Kaczyński (2010).  Tablica już powstała i została zamontowana na zewnętrznym murze Muzeum Kaszubskiego.

Z kolei Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. J. Żurakowskiego w Kartuzach 29 marca zorganizuje finał wielkiego Testu Wiedzy o Kartuzach dla młodzieży szkół podstawowych i średnich. A dwa dni później, 31 marca o godz. 16 odbędzie się Uroczysta Sesja Rady Miejskiej z okazji 100-lecia nadania praw miejskich. Zaś po jej zakończeniu o godz. 18.30 w Kartuskim Centrum Kultury zaplanowano galę, na której burmistrz Kartuz Mieczysław Gołuński wręczy swoje doroczne nagrody „Kartëskô Skra” za działalność na rzecz gminy w minionym roku. Z okazji jubileuszu wydany zostanie też album pt. „Kartuzy – spacer śladami historii”.

Kartuzy z podpisem gen. Sikorskiego

Kartuzy to miasto atrakcyjnie położone w samym sercu Szwajcarii Kaszubskiej. Miasto urokliwe, otoczone pięcioma jeziorami, do którego – jak nigdzie w Europie - z każdej strony wjeżdża się przez las.

Gmina Kartuzy jest dobrze skomunikowana z Trójmiastem (drogi kołowe i PKM) i sąsiednimi powiatami, stanowi doskonałe miejsce do organizowania aktywnej turystyki. Kartuzy – stolicę Szwajcarii Kaszubskiej wyróżnia szczególna dbałość mieszkańców o zachowanie i promocję kaszubskiej kultury. Widać to np. na odnowionym kartuskim Rynku, gdzie motywy kaszubskie wpisano w elementy małej architektury. Szczególną wartość stanowi język kaszubski, który można usłyszeć na ulicach Kartuz. Język kaszubski obecny jest również w Muzeum Kaszubskim im. Franciszka Tredera, prezentującym bogate zbiory etnograficzne.

Prawa miejskie wieś Kartuzy uzyskała 29 marca 1923 r. W lipcu tego samego roku Kartuzom nadano oficjalnie herb według projektu wybitnego działacza kaszubskiego oraz pisarza i poety, także lekarza, Aleksandra Majkowskiego. W 1998 roku miejscowość stała się stolicą powiatu obejmującego osiem gmin. Cztery lata później, na mocy decyzji Stolicy Apostolskiej, św. Brunon stał się patronem Kartuz.

Prawa miejskie Kartuz

Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie zaliczenia gminy wiejskiej Kartuzy w poczet polskich miast podpisał gen. Władysław Sikorski, minister spraw wewnętrznych II Rzeczpospolitej Polskiej, 29 marca 1923 roku. Projekt herbu Kartuz opracował dr Aleksander Majkowski, lekarz, znany pisarz, lider ruchu młodokaszubskiego i miłośnik Ziemi Kartuskiej, mieszkający w Kartuzach. Autor epopei kaszubskiej "Życie i przygody Remusa". Herb jego autorstwa został zatwierdzony uchwałą Rady Miejskiej w Kartuzach z dnia 31 stycznia 1923 roku. Na niebieskim polu tarczy herbowej widnieje głowa czarnego gryfa ze srebrnym dziobem i czerwonym językiem, skierowanego w lewą stronę. Nad głową gryfa widnieje siedem srebrnych gwiazd, ułożonych w półkole.

W okresie międzywojennym Kartuzy były także prężnym ośrodkiem ruchu kaszubskiego. W 1929 r. z inicjatywy Jana Trepczyka i Aleksandra Labudy, za poparciem Aleksandra Majkowskiego, powołano w Kartuzach Zrzeszenie Regionalne Kaszubów. Podczas zjazdu organizacyjnego tj. 18 sierpnia 1929 r. po raz pierwszy wywieszono flagi kaszubskie. W 1938 r. w Kartuzach nastąpiło poświęcenie sztandaru warszawskiej Korporacji Cassubia. W wydarzeniu tym wziął udział dr Franciszek Kręcki.

Prężny ośrodek ruchu kaszubskiego

Pod opieką Zakonu Kartuzów

Historia osadnictwa na tych ziemiach i dzieje osady kartuskiej sięgają już XIV wieku i związane są z Zakonem Kartuzów. Mnisi tego zakonu – jak przypomina historyk Norbert Maczulis – przy pomocy gdańskich patrycjuszy zbudowali w latach 1383-1403 klasztor, który w latach 1731-1733 otrzymał nowy dach w kształcie wieka trumny, co nawiązywało do powitania braci zakonnych i brzmiało „Memento mori – pamiętaj o śmierci”. Pierwsze wzmianki o osadzie przyklasztornej, która z czasem stała się centrum życia społecznego, politycznego, gospodarczego oraz kulturalnego pochodzą z 1391 roku i są zawarte w dokumencie erekcyjnym parafii w Kiełpinie. Dzisiejszy kościół poklasztorny – Kolegiata – należy do najważniejszych i najciekawszych zabytków Kartuz.

Innym ważnym i pełnym wartości obiektem miasta jest regionalne Muzeum Kaszubskie im. Franciszka Tredera. Tutaj eksponowane są etnograficzne i historyczne zabytki z Kaszub, które przypominają o historii i ludziach tego regionu.

Miejscowość Kartuzy (Carthaus) została podniesiona do rangi siedziby powiatu po okresie wojen napoleońskich i dopiero od tego czasu zaczęto te nazwę stosować. Wcześniej używano nazwy „Raj Maryi – Marienparadies”.

W roku obchodów 100-lecia nadania praw miejskich Kartuzy będą też gospodarzem lipcowego 24. Światowego Zjazdu Kaszubów.

W dniu 22 stycznia 1956 r. w  budynku Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach doszło do pierwszego spotkania działaczy kaszubskich z kierownikiem muzeum Franciszkiem Trederem,  Feliksem Marszałkowskim,   dr Andrzejem Bukowskim, Lechem Bądkowskim, Bernardem Szczęsnym, Pawłem Szefką, którzy podjęli również, tak ważną dla historii Kaszub, ideę   o powstaniu organizacji skupiającej Kaszubów. W grudniu idea ta została wprowadzona  w życie. Powstało Zrzeszenie Kaszubskie,  które  od 1965 r. nosi nazwę Zrzeszenie Kaszubsko – Pomorskie.

 

Podwaliny pod Zrzeszenie Kaszubskie