Archeolodzy pokazali odkrycia z terenu Westerplatte. Pozyskano 3700 zabytków

Archeolodzy, pod kierownictwem Filipa Kuczmy, wypracowali na Westerplatte łącznie 1440 dni. Zespół badaczy w składzie: Adam Dziewanowski, Piotr Kalka, Przemysław Garlicki, Joanna Jarzęcka-Stąporek, Agnieszka Naleźny-Skurzyńska, Tomasz Pawlak, Monika Garas i Adrian Skurzyński, zrealizował 34 wykopy badawcze i 79 sondaży archeologicznych. Badaniami objęto 7422 m² powierzchni dawnej Wojskowej Składnicy Tranzytowej! To pierwsze tak szeroko zakrojone badania. Intensywne prace trwają tam od wiosny 2016 roku.

- Wszystkie odkrycia są zasługą przede wszystkim archeologów i historyków z nimi współpracujących, którzy badając materiał źródłowy, typują miejsca do kolejnych eksploracji – podkreślił dr hab. Grzegorz Berendt, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej. - Ideałem jest to, aby cały teren dostępny przebadać w toku inwestycji prowadzonej na Westerplatte tak, żebyśmy w pewnym momencie jako muzeum, jako zespół archeologiczny mogli stwierdzić: to, co można było zrobić, dokonaliśmy, teren jest przebadany i możliwe do ustalenia wyniki opracowane, udostępnione, przedstawione w formie papierowych i internetowych publikacji. Taki jest cel strategiczny.

Filip Kuczma, kierownik Działu Archeologicznego MIIWŚ, nie tylko podsumował 10. sezon badań, ale i zapewnił, że od grudnia na Westerplatte kontynuowany będzie rozpoczęty w tym roku projekt badawczy „Poszukiwanie śladów biologicznych w miejscu śmierci starszego strzelca Konstantego Jezierskiego". Jest on realizowany we współpracy z Pomorskim Uniwersytetem Medycznym w Szczecinie i oddziałem IPN w Gdańsku.

- W tym roku odsłoniliśmy i udokumentowaliśmy kilka budynków ważnych dla historii składnicy – mówił Filip Kuczma. - Kontynuowaliśmy też poszukiwania miejsca śmierci i najprawdopodobniej pochówku jednego z obrońców Westerplatte, legionisty Mieczysława Krzaka, który zginął w rejonie placówki „Fort" na Westerplatte. [...] Dodatkowym efektem prac prowadzonych w rejonie tej placówki jest rozpoznanie fortyfikacji ziemnych wykonanych przez Polaków tuż przed wybuchem wojny i odróżnienie ich od zachowanych również linii okopów niemieckich z 1945 r. W tym roku również chcieliśmy zlokalizować stanowisko najcięższej armaty, kalibru 76 mm, którą dysponowała składnica w trakcie obrony. Nie udało się jak na razie zlokalizować tego stanowiska, ale będziemy kontynuować te prace w kolejnych latach.

Najważniejszym odkryciem w ciągu minionych 7 lat było odnalezienie miejsca pogrzebania polskich obrońców Westerplatte. Dzięki temu powstał cmentarz Żołnierzy Wojska Polskiego na Westerplatte, na którym 4 listopada zeszłego roku odbył się uroczysty państwowy pochówek 9 odnalezionych przez nas żołnierzy oraz ich dowódcy, komendanta składnicy mjr. Henryka Sucharskiego.

Filip Kuczma / kierownik Działu Archeologicznego

Archeolodzy w tym roku na obszarze ponad 1600 m kw. pozyskali 3700 zabytków.

- Około 2000 z nich uznaliśmy za cenne ze względów historycznych i wystawienniczych – mówi Kuczma.

Rezultaty badań archeologicznych na terenie Westerplatte

Willa i wartownia nr 3 
Odsłonięto i zadokumentowano relikty murowanej willi i wartownie nr 3, odkryto fundamenty zabudowań gospodarczych z okresu kurortu: szalet i budynek gospodarczy nieokreślonego przeznaczenia i oraz odsłonięto narożnik niezidentyfikowanego budynku – również pochodzący z okresu kurortu. Odsłonięto również kamienne schody w prowadzące na teren wilii podoficerskiej. powstałe prawdopodobnie w początku XX w. Podczas prac znaleziono liczne elementy i detale architektoniczne rozebranej willi, siatkę do ekranowania pola magnetycznego radiostacji WST, identyfikator pruskiego urzędnika (z wytłoczonym orłem), polskie łuski z 1939 r oraz ceramikę z okresu kurortu. Na terenie i w okolicy wykopu znaleziono również niemieckie pociski artyleryjskie (kal. 88 mm) i elementy niemieckiej amunicji karabinowej.

Mikołajewo
Odsłonięto w całości relikty budynku gospodarczego wzniesionego w 1937 r. i rozpoznano jego podział wewnętrzny (stajnia, obora wraz z chlewem, pomieszczenie magazynowe i gospodarcze) oraz głębokość posadowienia fundamentów. W sondażach wytypowanych w oparciu o badania geofizyczne odsłonięto fragment leja wypełnionego niemieckim drutem kolczastym oraz współczesne kable elektryczne. W trakcie badań budynku gospodarczego znaleziono m.in. polski emblemat z wytłoczonym orłem pochodzący z trąbki sygnałowej, polskiego orła czapkowego, polskie guziki mundurowe oraz fragmenty cegieł z sygnaturą Szumski pochodzące z podwarszawskiej cegielni. Ponadto podczas prospekcji terenowej wykonanej z użyciem wykrywaczy metali odnaleziono dwa leje; na dnie jednego znajdowały się szczątki niemieckiego żołnierza poległego wiosna 1945 r. przy którym znaleziono m.in. znak tożsamości, wojskowe trzewiki, hełm i niemiecki karabin Mauser (zabezpieczony przez prokuratora IPN) a drugi wypełniony był w całości śmieciami z okresu PRL i lat 90. XX w.

PRZECZYTAJ TEŻ Uroczystości pogrzebowe obrońców Westerplatte z września 1939 roku

Schron amunicyjny nr 9
Nie udało się ustalić dokładnej lokalizacji schronu. W wykopie zarejestrowano jedynie luźne fragmenty jego fundamentów oraz ślady rozbiórki budynku, która miał miejsce w latach 60. XX w. W trakcie badań znaleziono fragmenty instalacji odgromnikowej w postaci piorunochronów i blachy uziemienia, pochodzące prawdopodobnie z kilku rozebranych budynków.

Czerwony mur
Odsłonięto relikty betonowych fundamentów tzw czerwonego muru i ustalono jego prawidłowy przebieg. Ponadto odkryto opaskę kamienną stanowiącą falochron wzniesiony najpewniej w drugiej połowie XIX w. W trakcie prac znaleziono głównie elementy amunicji karabinowej, w większości niemieckich łusek z okresu końca wojny.

Stanowisko polskiej armaty polowej tzw. putiłówki
Nie znaleziono żadnych śladów związanych ze stanowiskiem armaty. Zlokalizowano jamę śmietniskową z okresu kurortu oraz dwa śmietniki z początku lat 70. XX w. W trakcie prac znaleziono m.in. ołowianego żołnierzyka, monety, w tym wybitą w 1779 r., dwie ołowiane plomby WST oraz fragmenty pociętych kafli z wytwórni Dziewulski i Lange związane z okresem wyposażania elektrowni.

PRZECZYTAJ TEŻ Muzeum pokazało nowe znaleziska po westerplatczykach

Obszar Fort
Poszukiwania prowadzone w tym sezonie nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, nie znaleziono ani szczątków Mieczysława Krzaka ani śladów po miejscu w którym miano spalić jego zwłoki. Na terenie ziemnego nasypu pruskiego fortu odsłonięto dwa polskie stanowiska strzeleckie z września 1939 r (jedno z nich zlokalizowano już podczas nadzoru nad pracami saperskimi wiosną 2021) oraz znajdujący się przy falochronie okop wykonany w 1966 r. na potrzeby filmu „Westerplatte”. Pozostałe wyniki badań są podobne do tych uzyskanych podczas poprzednich sezonów: odsłonięto kolejny fragment muru pruskiej baterii plażowej, ciągnący się wzdłuż nabrzeża niemiecki okop z okresu końca II wojny światowej oraz elementy falochronu z blachy falistej wzniesionego najprawdopodobniej w 2. dekadzie XX wieku. W sondażach uchwycono liczne ślady prac wykonywanych przy falochronie w okresie końca XX i początków XXI w., które bezpowrotnie zniszczyły historyczne nawarstwienia z czasu funkcjonowania WST. Zabytki pozyskane podczas prac w tym rejonie to głównie łuski: polskie związane z wrześniowymi walkami w 1939 r. oraz niemieckie pochodzące z okresu walk w 1945 r. Znaleziono również elementy niemieckiego wyposażenia wojskowego.

- Dotychczasowe prace archeologiczne na Westerplatte obejmowały teren od muru granicznego składnicy aż do jej końca, czyli do Mikołajewa, który jest położony przy basenie amunicyjnym - mówi Filip Kuczma. - W ciągu tych 10 etapów pozyskaliśmy blisko 70 tys. artefaktów, obrazują one całą historię Westerplatte od połowy XVII w. po czasy tak naprawdę współczesne.

Kolejny, 11. etap badań archeologicznych na Westerplatte, jest planowany na wiosnę przyszłego roku. W 2025 r. na terenie przy napisie "Nigdy Więcej Wojny" ma się rozpocząć budowa Muzeum Westerplatte i Wojny 1939.r.