Gdańsk zaprasza do solidarności z Białorusią. Dzień Godności w ECS

Minęło już pięć lat, odkąd wybory prezydenckie w Białorusi znów wygrał Alaksandr Łukaszenka sprawujący nieprzerwanie władzę od 1994 roku. Na ulice wyszli wówczas ludzie pewni fałszerstwa wyborczego, a autorytarny reżim odpowiedział represjami na niewyobrażalną skalę. Upamiętniamy 9 sierpnia, zwany Dniem Godności, dołączcie wszyscy, którzy wspieracie walkę przeciw dyktaturze i opowiadacie się po stronie ofiar.

Według obwieszczenia białoruskiej Centralnej Komisji Wyborczej, 9 sierpnia 2020 roku Alaksandra Łukaszenkę poparło 80,2 proc. głosujących. Na drugim miejscu miała uplasować się z poparciem 9,9 proc. jego główna kontrkandydatka – Swiatłana Cichanouska. Ludzie nie uwierzyli w taki podział głosów. Ulice Mińska i innych miast zapełniły się nieznanymi dotąd w Białorusi tłumami protestujących, według których prawowitą zwyciężczynią wyborów była Swiatłana Cichanouska. Autorytarny reżim odpowiedział represjami na niewyobrażalną skalę – zatrzymano 30 tys. osób, tysiące trafiły do więzień, dziesiątki tysięcy utraciło pracę i prawo do zatrudnienia, a setki tysięcy zmuszono do emigracji. Od sierpnia 2020 do lipca 2025 roku w procesach politycznych wyroki usłyszało 8421 przeciwników Łukaszenki, również nieletnich. Życie straciło przynajmniej 12 osób.

CZYTAJ TEŻ: Gdańsk: Marsz wolności przeciw represjom w Białorusi

Od pięciu lat trwają prześladowania. Ludzie codziennie są zatrzymywani, zaocznie sądzeni, tracą majątki i obywatelstwo. Na miejsce wypuszczanych na wolność w obecności kamer więźniów politycznych, natychmiast zatrzymywani i osadzani są nowi.

W Gdańsku, dla upamiętnienia tamtych wydarzeń i ofiar reżimu odbędzie się społeczna akcja przeciw represjom w w tym kraju. W programie m.in. marsz godności, wiec, strefa społeczna, spotkanie z byłymi więźniami politycznymi i koncert. 

Program gdańskich obchodów Dnia Godności

• 10.00–20.00: 30 | wystawa plakatów Arthura Vakarova
• ECS, ogród zimowy

Arthur Vakarov to znany białoruski projektant i animator kultury, który w czerwcu 2022 roku musiał opuścić ojczyznę. W trzydziestu pracach odnosi się do palących tematów politycznych, społecznych i ekonomicznych. Tytułowa liczba „30” jest symboliczna, Alaksandr Łukaszenka już od ponad trzydziestu lat sprawuje urząd prezydenta Białorusi. 

– Zdecydowałem, że trzeba zrobić coś, aby pokazać z mojej perspektywy konsekwencje tych trzydziestu lat – mówi autor, przeczuwając, że z okazji 30-lecia rządów Łukaszenki rozbrzmiewać będą propagandowe pieśni o tym, jak ten uratował kołchozy…

Wystawa powstała przy wsparciu biura białoruskiej demokratycznej liderki Swiatłany Cichanouskiej. W ECS miała premierę podczas Forum Kościuszkowskiego w lutym 2025, spotkała się wówczas z dużym zainteresowaniem publiczności i mediów.

• 13.00–20.00: Pod białymi skrzydłami | strefa społeczna
• ECS, ogród zimowy (parter)

Białoruski kiermasz – unikatowe rękodzieło i książki w języku białoruskim z wydawnictw: Białoruska Biblioteka Internetowa Kamunikat.org, Gutenberg Publisher, Yanushkevich, a także lokalne smaki, którymi podzieli się kilka białoruskich lokali gastronomicznych – Amber Crust, Kawa i Ludzie, Le Delice.

• 13.00–14.00: Marsz godności | społeczna akcja przeciw represjom w Białorusi
• Długi Targ, Fontanna Neptuna

Marsz odbędzie się w piątą rocznicę sfaszyzowanych wyborów w Białorusi, aby przypomnieć światu o represjach, jakie dotykają tam obywatelki i obywateli. Solidaryzujemy się z więźniami politycznymi reżimu Łukaszenki, wspieramy walkę przeciwko dyktaturze i wojnie w Ukrainie. Marsz przejdzie nową trasą: ul. Długą, Złotą Bramą, Targiem Węglowym, Targiem Drzewnym i ulicami Kowalską, Korzenną, Jana Heweliusza, Rajską aż do placu Solidarności. Finał zaplanowano w ogrodzie zimowym ECS.

• 14.00–14.30: Solidarni z Białorusią | wiec
• ECS, plenerowa wystawa Wolna Białoruś, historyczna stoczniowa Brama nr 2

Wiec z udziałem przedstawicieli społeczności białoruskiej, władz samorządowych i aktywistów. Minuta ciszy ku pamięci ofiar represji.

• 14.00–18.00: Дваццаць dwadzieścia (2020) | strefa dziecięca
• ECS, sala wielofunkcyjna (parter)

Integracyjne warsztaty dla dzieci tworzenia poklatkowych animacji, prowadzone w językach polskim i białoruskim. Jest to analogowa technika animacji polegająca na tworzeniu iluzji ruchu ze statycznych obrazów. Uczestniczki i uczestnicy ożywią swoje prace plastyczne – rysunki, wycinanki lub co tylko wytworzą. Przed kamerą powstaną impresje z elementami kolażu. Materiał po warsztatach zostanie zmontowany i udźwiękowiony we wspólne dzieło filmowe, które będzie można zobaczyć na profilach społecznościowych organizatorów wydarzenia.

• 15.00–16.30: Głosy wolności | spotkanie z byłymi więźniami politycznymi
• ECS, Biblioteka (1 piętro)
• tłumaczenie na język polski

Rozmowa z byłymi więźniami politycznymi o wydarzeniach ostatnich lat w Białorusi – o życiu przed i po Rewolucji Godności, o prześladowaniach ludzi na wolności i o wolności ludzi w więzieniu.

Moderatorem spotkania będzie Michał Kacewicz, redaktor Biełsat TV, który od lat zajmuje się tematyką dotyczącą Europy Wschodniej i Rosji. Goście:

• Alana Tadege Gebremariam | działaczka społeczna, jedna z najbardziej rozpoznawalnych aktywistek studenckiego ruchu opozycyjnego w Białorusi
• Iryna Shchasnaya | działaczka społeczna, przedstawicielka stowarzyszenia więźniów politycznych Да волі (Da voli)
• Ihar Karnei | przez długi czas pracował jako dziennikarz Radia Swoboda, znany jest jako eseista, autor tekstów o dziedzictwie kulturowym i historycznym Białorusi, 21 czerwca przy wsparciu Stanów Zjednoczonych odzyskał wolność wraz z trzynastoma innymi więźniami politycznymi

• 17.00–18.00: Solidarność słów | spotkanie literackie wokół białoruskiej i europejskiej twórczości
• ECS, Biblioteka (1 piętro)
• tłumaczenie na język polski

Spotkanie literackie z pisarzami. Jego tytuł odwołuje się zarówno do idei dialogu międzykulturowego, jak i do roli literatury jako przestrzeni refleksji nad współczesną sytuacją Białorusinów. Autorzy podzielą się doświadczeniami twórczymi i osobistymi dotyczącymi wolności, migracji, języka i tożsamości w kontekście zmieniającej się Europy. Spotkanie stanie się także okazją do prezentacji nowych tłumaczeń ich książek na język polski. Moderatorką będzie Valancina Andrejeva, szef-redaktorka wydawnictwa Gutenberg Publisher. Goście:

• Alhierd Bacharewicz | Pisarz i eseista, który bywa określany najbardziej europejskim białoruskim pisarzem. Jego twórczość to literacki dialog z kulturą całego kontynentu. Członek Białoruskiego PEN Clubu. Autor wielokrotnie nagradzanych książek, w tym powieści „Psy Europy”, która otrzymała Lipską Nagrodę Książkową za Europejskie Porozumienie (Leipziger Buchpreis zur Europäischen Verständigung, 2025), a wkrótce ukaże się na polskim rynku wydawniczym. Jego książka „Sroka na szubienicy” znalazła się na krótkiej liście Nagrody Angelus (2022).
• Julia Cimafiejewa | Pisarka i tłumaczka. Członkini Białoruskiego PEN Clubu. Autorka tomów poetyckich, w tym „Autoportretu w postaci pestki awokado”. Jej książka dokumentalna „Miński dziennik”, opisująca wydarzenia w Białorusi w 2020 roku, została przełożona na sześć języków. W tym roku ukaże się jej nowa książka poetycka „Krowazwarot”. Cimafiejewa brała udział w gdańskim projekcie „Kosmos pachnie ziemią. Gdańsk dla Białorusi” realizowanym przez Instytut Kultury Miejskiej.
   
• 18.30–20.00: Lavon Volski | koncert
• ECS, audytorium (parter)

Lavon Volski to znany klasyk białoruskiej undergroundowej sceny rockowej, zakazany w Białorusi od ponad piętnastu lat. Zaprezentuje tego wieczoru utwory z płyty – „Listy palitviaźniam”.

Program w języku białoruskim znajduje się pod linkiem Solidarni z Białorusią / Dzień Godności