80. rocznica zakończenia II wojny światowej. Debaty, koncert, wystawa w MIIWŚ

80. rocznica zakończenia II wojny światowej

Bezwarunkową kapitulacją Niemiec 8 maja 1945 r. zakończyła się II wojna światowa w Europie. Dla wielu państw nie oznaczało to jeszcze odzyskania wolności. Dla milionów mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej koniec II wojny światowej to początek zniewolenia i konieczność kontynuowania walki o utraconą niepodległość. Dla Polski walka o niepodległość zakończyła się dopiero w 1989 r.

II wojna światowa pozostawiła po sobie zgliszcza i ruiny, sieroty i złamane życiorysy, naznaczyła przyszłe dekady, jak żaden inny konflikt z przeszłości…

80. rocznica zakończenia II wojny światowej. Wydarzenia w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Dwie debaty

Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku w maju 2025 roku organizuje liczne wydarzenia upamiętniające rocznicę zakończenia wojny. 

• Rozważaniom na jej temat poświęcone będą dwie debaty, które odbędą się 10 maja, poprzedzone wykładem wprowadzającym znanego brytyjskiego historyka prof. Normana Daviesa.

W pierwszym panelu dr Mariusz Mróz (Wojskowe Biuro Historyczne), historycy – dr hab. Daniel Koreś (OBBH IPN Wrocław), dr Jan Szkudliński (Muzeum II Wojny Światowej), dr Kamil Anduła (Wojskowe Biuro Historyczne) i Wirginia Węglińska (Muzeum Marynarki Wojennej) – będą dyskutowali na temat zwycięstwa nad nazistowskimi Niemcami, próbując rozstrzygnąć, czy dla Polski było to bardziej wyzwolenie, czy inne zniewolenie? Tematami rozmowy będą też zdobycie Wilhelmshaven i Berlina, oraz wkład żołnierza polskiego w zwycięstwo nad nazistowskimi Niemcami.

W drugiej debacie pt. „Odgruzować codzienność – spojrzenie na rok 1945” wezmą udział: prof. Ryszard Nowicki (Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy), dr hab. Jacek Friedrich, prof. UG (Uniwersytet Gdański), dr Dmitriy Panto (Muzeum II Wojny Światowej), a poprowadzi ją Jacek Stawiski (Muzeum Żydowskie Galicja). Spotkanie poświęcone będzie odbudowie, szczególnie w jej aspekcie kulturalnym, jak również przemianom społecznym i trudnemu powrotowi do normalności w kraju radykalnie odmienionym od czasów przedwojennych.

Koncert „Nigdy Więcej Wojny”

Antywojennym manifestem – tym razem artystycznym – stanie się koncert „Nigdy Więcej Wojny” (8 maja w MIIWŚ w Gdańsku). To przesłanie pokoju i pojednania, a także zaproszenie do podjęcia publicznej debaty. Nośnikiem wojennej rzeczywistości będą tu utwory wybitnych polskich, ukraińskich, żydowskich i niemieckich poetów oraz kompozytorów, z poezją Krzysztofa Kamila Baczyńskiego na czele. 

Wystawa „Fauna”

Nie zabraknie też nieoczywistych ujęć wojny. W zeszłym roku była to wystawa „Las. Schronienie Ofiar. Kryjówka zbrodni” ukazująca wojnę z perspektywy kompleksów leśnych. W tym roku ponowny zwrot ku naturze, perspektywę istot słabszych i dotąd pomijanych zaprezentuje ekspozycja „Fauna”, której wernisaż zaplanowano na 7 maja. 

Jest to wystawa przeciwieństw, sprzeczności i kontrastów. Dostrzegamy ludzi cierpiących z powodu rozstania ze zwierzętami, jak i takich, którzy zabijają je dla czystej rozrywki, zwierzęta traktowane po przyjacielsku, jak i te, na których testowano broń chemiczną czy biologiczną. Widzimy też przeciwieństwa w tych samych rzeczach i osobach – ludzi dobrych dla bliźnich, którzy dręczą zwierzęta. Miłośników zwierząt, którzy mordują przedstawicieli własnego gatunku.

Marek Zambrzycki / kurator

(Nie)Powroty

MIIWŚ w 2025 roku zainicjowało projekt (Nie)Powroty. To opowieść o doświadczeniach związanych z zakończeniem II wojny światowej i losach polskich obywateli przedstawiona za pomocą przedmiotów, które im w tym okresie towarzyszyły. Inspiracją był plakat propagandowy ,,Witamy otwartym sercem. Bracia wracają” autorstwa A. Świętego i A. Młodzianowskiego z 1948 roku. Refleksja nad treścią plakatu skutkowała szeroką kwerendą związaną z tematyką wydarzeń mających miejsce w końcowym okresie wojny i tuż po jej zakończeniu. Oparte na rodzinnych historiach, a utrwalone w przedmiotach i dokumentach z tamtych czasów, w dużym stopniu wpływają na dzisiejsze życie kolejnych pokoleń.

– Projekt realizowany w związku z 80. rocznicą zakończenia wojny ma za zadanie zainspirować osoby odwiedzające nasze media społecznościowe do refleksji nad losami przodków, oraz popularyzować wiedzę na temat sytuacji polskich obywateli w końcowym okresie wojny i po jej zakończeniu – mówi dr Wojciech Łukaszun, koordynator projektu.

 – Projekt (Nie)Powroty zakłada działania związane z promowaniem eksponatów z naszych zbiorów, oraz opisywanie losów osób, które w powojennym okresie szukały swojego miejsca. To też prezentacja eksponatów związanych z zakończeniem wojny w serii postów w mediach społecznościowych muzeum, a także w ramach cyklicznego projektu wystawienniczego ,,Wejście w historię”. Planowane są spacery po wystawie związane z tematyką cyklu oraz inne działania jej dotyczące. To jednocześnie promowanie muzealnej zbiórki eksponatów realizowanej w ramach akcji ,,Przyjmiemy Twoją Historię” – dodaje.

• Projekt (Nie)Powroty zostanie otwarty 13 maja.

„Pamięć w ziemi zapisana. Archeologia Westerplatte”. Nowa wystawa MIIWŚ w dawnej Elektrowni WST na Westerplatte

Narracja wystawy skupia się  na odkryciach archeologicznych związanych z historią Wojskowej Składnicy Tranzytowej oraz obozu dla polskich więźniów cywilnych zorganizowanego przez Niemców po zakończeniu walk na Westerplatte. Celem kuratorów jest uzmysłowienie odbiorcom, że Westerplatte to nie tylko półwysep heroicznie broniony przez niewielki oddział polskich żołnierzy, lecz także miejsce niemieckich zbrodni na polskich jeńcach cywilnych.

Ekspozycja ma również podkreślać symboliczne znaczenie Westerplatte jako miejsca, gdzie rozpoczęła się II wojna światowa. Jej celami są przybliżenie historii Westerplatte od XVII w. do początku lat 40. XX w., ukazanie życia codziennego WST oraz trudnej i odpowiedzialnej służby polskich żołnierzy w obliczu narastającej nienawiści Niemców wobec jakichkolwiek przejawów polskości na obszarze Wolnego Miasta Gdańska.

Zwiedzający mogą zobaczyć m.in. rekonstrukcję fragmentu wnętrza wartowni nr 5, należącej do powstałego w latach 1933-1936 systemu obrony składnicy, i prawdopodobny wygląd tego pomieszczenia 2 września 1939 roku, tuż przed nalotem Luftwaffe.

COZ: Centrum Obsługi Zwiedzających – Pole Bitwy Westerplatte 

Muzeum II Wojny Światowej zamierza realizować tam swoją misję poprzez rozszerzenie działań edukacyjnych, kulturalnych i popularyzatorskich. W miejscu, w którym rozpoczęła się II wojna światowa, w nowoczesnych salach edukacyjnych odbywać się będą zajęcia dla dzieci, młodzieży oraz seniorów. To zarówno oferta dla szkół, aby mogły zaproponować naukę historii w przystępny sposób, jak i dla rodziców, którzy będą chcieli zapewnić swoim dzieciom wartościową formę spędzenia wolnego czasu. COZ to również przestrzeń na spotkania autorskie, wystawy czasowe i wykłady z różnych dziedzin, nie tylko historii, organizowane nie tylko przez muzeum. 

Punkt informacyjny w COZ zapewni zwiedzającym lepsze przygotowanie do zwiedzania Westerplatte. Pomoc w planowaniu trasy, znalezienie przewodnika oraz uzyskanie niezbędnych informacji umożliwią bardziej świadome i angażujące zwiedzanie.

Budynek z widokiem na morze oraz lokalami gastronomicznymi ma również zapewnić turystom przystanek na odpoczynek. Obiekt jest również przystosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. 

Nowe punkty na mapie Gdańska są już dostępne dla zwiedzających.

Szczegóły: www.muzeum1939.pl.