Kluczowe wyzwania dla rozwoju Pomorza. Wnioski po spotkaniu Konwentu Gospodarczego

Temat dyskusji Konwentu Gospodarczego Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita to pokłosie dokumentu przygotowanego przed rokiem z inicjatywy Pracodawców Pomorza o tym samym tytule. Jak wyjaśnia Zbigniew Canowiecki, prezydent PP, zawierał on siedem celów, w tym cztery gospodarcze i został przesłany premierowi RP Donaldowi Tuskowi z deklaracją przygotowania po roku raportu o ich stanie realizacji.

W wyniku prac zespołów eksperckich w przygotowanym Raporcie o stanie realizacji wyzwań rozwojowych do najistotniejszych wniosków, w poszczególnych tematach, zaliczono:

• Pomorski Hub Energetyczny
• Morski Hub Logistyczny
• Stocznie produkujące statki dla offshore’u i transportu ropy i gazu
• Pomorskie centrum kompetencji kwantowych i sztucznej inteligencji
• Federalizacja uczelni należących do związku im. Fahrenheita
• Powołanie metropolii w województwie pomorskim
• Budowa nowej siedziby Opery Bałtyckiej

Rozwój Pomorza zależny od władz centralnych

- Konwent Gospodarczy uznając realizację powyższych postulatów za niezbędne i konieczne podkreśla, że w ostatnich latach Pomorze zostało dotknięte negatywnymi decyzjami centralnymi, czego jaskrawym przykładem była utrata podmiotowości i parcelacja aktywów Grupy Lotos - podkreśla Zbigniew Canowiecki.

Konwent wskazał, że rozwój Pomorza jest w dużej mierze uzależniony od decyzji rządu. Zwrócono uwagę, że pomimo faktu, że region jest sercem polskiej transformacji energetycznej, co czyni go atrakcyjnym inwestycyjnie, jest on pomijany w kluczowych dokumentach Ministerstwa Rozwoju i Technologii.

- Przykładowo, polska strategia pozyskiwania inwestycji w sektorze półprzewodników promuje Drezno oraz Pragę, które, według autorów opracowania, wraz z Wrocławiem, mają stworzyć ważną w skali europejskiej lokalizację dla łańcucha dostaw w sektorze. Podobnie jest z trójkątem Wrocław-Łódź-Katowice - zauważa prezydent Pracodawców Pomorza.

I dodaje, że stoi to w sprzeczności z wizją resortu funduszy zawartą w strategii rozwoju do 2035 roku, gdzie Pomorze wskazywane jest jako kluczowy obszar inwestycyjny. 

- Ulokowanie na Pomorzu tych inwestycji jest również potrzebne ze względu na konieczność zbilansowania systemu energetycznego opartego na odnawialnych źródłach energii - wyjaśnia Canowiecki.

Trzeba zmienić postrzeganie regionu

Zdaniem Konwentu Gospodarczego kluczowa jest zatem zmiana postrzegania województwa pomorskiego przez władze centralne i uwzględniania możliwości naszego regionu w strategii rozwoju kraju.

- W tę narrację wpisuje się również pozyskanie projektu Gigafabryki AI. Ministerstwo Cyfryzacji pracuje obecnie nad wnioskiem Polski, we współpracy z krajami bałtyckimi),do Komisji Europejskiej dotyczącej lokalizacji w Polsce jednej z planowanych gigafabryk. Ze względu na bliskość OZE oraz potencjał pomorskich uczelni, Pomorze ma wszelkie atuty do pozyskania tego projektu - zauważa Canowiecki. - Równocześnie należy przejść do etapu realizacji budowy centrum badawczo-operacyjnego POLSA w Gdańsku, które pozwoli rozwijać kluczowe z punktu widzenia interesu państwa funkcje monitorowania Morza Bałtyckiego, w szczególności w zakresie bezpieczeństwa i ochrony podwodnej infrastruktury krytycznej.

Istotną kwestią jest także włączenie Pomorza do strategii działania Agencji Rozwoju Przemysłu. Poprzez zwiększenie zaangażowania Agencji, pomorskie może zyskać dostęp do potrzebnego kapitału na dalszy rozwój bazy produkcyjnej i wzmacnianie regionalnych przewag konkurencyjnych.

„Kaszubia” powinna objąć całe Pomorze

Konwent Gospodarczy Związku Uczelni w Gdańsku zwraca również uwagę na konieczność rozważenia możliwości rozszerzenia koncepcji „Kaszubii” na obszar całego regionu, ponieważ obecna koncepcja Ministerstwa Obrony Narodowej nie obejmuje potencjału ludzkiego i inwestycyjnego większej części województwa. Projekty wpisujące się w koncepcję „Kaszubii” są korzystne dla Pomorza (Droga Czerwona, Via Pomerania), a powstanie takiego ekosystemu - opierającego się na OZE i zaawansowanym przetwórstwie - wzmacnia pozycję Pomorza w łańcuchach dostaw i może generować wyższy efekt mnożnikowy niż inne strategiczne inwestycje w kraju. Przedsięwzięcia te powinny być realizowane w ramach skoordynowanej polityki inwestycyjnej, obejmującej zarówno działania regionalne (Invest in Pomerania), jak i centralne (MFiPR, ME, MRiT, PAIH, ARP).

Przyjęte przez Konwent Stanowisko zostało podpisane przez przewodniczącego Zgromadzenia Związku Uczelni w Gdańsku im. D. Fahrenheita  prof. dr hab. Piotra Stepnowskiego oraz przewodniczącego Konwentu Gospodarczego dr Zbigniewa Canowieckiego i przekazane pomorskim parlamentarzystom - na czele ze Stanisławem Lamczykiem - z prośbą o złożenie interpelacji poselskiej odnośnie do realizacji postulatów zawartych w tym Stanowisku.

Przygotowany raport o stanie realizacji „Kluczowych Wyzwań Rozwojowych Województwa Pomorskiego” oraz przyjęte przez Konwent Stanowisko zostanie przesłane premierowi Tuskowi oraz zainteresowanym resortom.                                             

Wnioski z raportu szczegółowo wyjaśnia Zbigniew Canowiecki:

POMORSKI HUB ENERGETYCZNY – LIDER ZIELONEJ TRANSFORMACJI ENERGETYCZNEJ

Postępujący proces zmiany geografii energetycznej kraju spowoduje, że w perspektywie kilkunastu lat Pomorze stanie się kluczowym źródłem zielonej, nieemisyjnej energii dla Polski. Energa S.A. miała być filarem transformacji energetycznej Pomorza. Niestety zależność kapitałowa od Orlen S.A. radykalnie ograniczyła decyzyjność i samodzielność spółki. Doprowadzono również do istotnego zadłużenia Energi wobec Orlenu. W tej sytuacji kluczowe dla Pomorza jest zabezpieczenie przyszłości Grupy Energa poprzez uwolnienie jej od niekorzystnego uzależnienia kapitałowego od Orlen S.A.

MORSKI HUB LOGISTYCZNY – ZWIĘKSZENIE DOSTĘPNOŚCI I ZDOLNOŚCI PRZEŁADUNKOWYCH PORTÓW

Inwestycje portowe to inwestycje w bezpieczeństwo, transformację energetyczną oraz zapewnienie konkurencyjności portów morskich o znaczeniu strategicznym dla Polski, Unii Europejskiej i NATO. Dlatego niezbędne jest nadanie budowie Drogi Czerwonej (połączenie Portu Gdynia z Obwodnicą Trójmiasta) statusu inwestycji strategicznej. Nadal aktualny jest apel do rządu o wsparcie realizacji: inwestycji mających na celu ochronę infrastruktury krytycznej, prac modernizacyjnych linii kolejowej nr 201, rozbudowy infrastruktury dostępowej do terminali głębokowodnych w Porcie Północnym, pływającego terminala FSRU i dostosowania portów do obsługi morskich farm wiatrowych.

STOCZNIE PRODUKUJĄCE STATKI DLA OFFSHORU I TRANSPORTU OIL & GAS

Duże stocznie produkcyjne w Gdańsku i Gdyni nadal nie realizują żadnych znaczących  kontraktów dla polskich inwestorów na potrzeby offshoru (budowy, serwisowania i ochrony morskich farm wiatrowych) oraz transportu morskiego paliw płynnych i gazu pomimo swoich możliwości technicznych  i organizacyjnych. Cała flota jest dzierżawiona od zagranicznych armatorów. Niezbędne jest powołanie narodowej spółki armatorskiej budującej własną, polską flotę offshorową oraz statki do przewozu paliw płynnych i gazu.

POMORSKIE CENTRUM KOMPETENCJI KWANTOWYCH I SZTUCZNEJ INTELIGENCJI

Wyzwaniem współczesności jest budowanie kompetencji w obszarze, który zdecyduje o pozycji konkurencyjnej i technologicznej krajów w najbliższej przyszłości, czyli sztucznej inteligencji i technologii kwantowych. Pomorze nadal oczekuje wsparcia rządowego w zakresie budowy nowoczesnego ekosystemu badawczo-wdrożeniowego w ramach Pomorskiego Centrum Kompetencji Kwantowych i Sztucznej Inteligencji obejmującego zakup komputera kwantowego i zaawansowanej infrastruktury laboratoryjnej m. in. do obliczeń i symulacji kwantowych, technologii kriogenicznych oraz komunikacji i kryptografii kwantowej.

FEDERALIZACJA UCZELNI NALEŻĄCYCH DO ZWIĄZKU UCZELNI IM. DANIELA FAHRENHEITA

Wyzwaniem dla Pomorza jest stworzenie silnego ośrodka akademickiego w Gdańsku poprzez wykorzystanie zasobów i możliwości Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego, Politechniki Gdańskiej i Uniwersytetu Gdańskiego. Pomorskie środowisko naukowe nadal oczekuje zmian w ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce umożliwiających federalizację zainteresowanych uczelni.

POWOŁANIE METROPOLII W WOJEWÓDZTWIE POMORSKIM

Metropolia umożliwia koordynację i wspólną realizację zadań wykraczających poza możliwości jednego miasta czy gminy oraz dynamizuje rozwój całego regionu. Brak ustawowego uregulowania zasad tworzenia obszarów metropolitalnych w Polsce spowodował, że pomorska inicjatywa ustawodawcza określa metropolię jako dobrowolne zrzeszenie gmin i powiatów, poza strukturą administracyjno-samorządową państwa. Wiąże się to z niedostateczną skutecznością zarządzania metropolią, nieczytelną strukturą zarządczą i krzyżowaniem się kompetencji.

BUDOWA NOWEJ SIEDZIBY OPERY BAŁTYCKIEJ

Opera Bałtycka wykorzystuje w swojej działalności artystycznej będący w złym stanie technicznym obiekt wybudowany w 1915 roku z przeznaczeniem na ujeżdżalnię koni. Społeczny Komitet Wsparcia Budowy Metropolitalnej Opery Bałtyckiej na swoim posiedzeniu w dniu 14 lipca 2025 roku wskazał rekomendowaną przez ekspertów lokalizację nowej siedziby na terenie Placu Zebrań Ludowych w Gdańsku. Marszałek WP Mieczysław Struk oraz Prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz wspólnie podpisali List Intencyjny w którym przyjęli proponowaną lokalizację i zadeklarowali wolę zaangażowania się na rzecz budowy nowej siedziby. Niezbędne jest aktywne zaangażowanie organizacyjne i finansowe Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego jako organu współprowadzącego Operę Bałtycką.