Mennica Gdańska wyemitowała monety z wizerunkiem królowej Elżbiety II

Dlaczego Elżbieta II była na tylu monetach kolekcjonerskich?

Imperium brytyjskie było największym imperium w historii ludzkości. Jego granice zmieniały się z upływem lat, ale w obecnych czasach monarcha Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej jest również głową 14 innych państw: Antigui i Barbudy, Australii, Bahamów, Belize, Grenady, Kanady, Jamajki, Nowej Zelandii, Papui-Nowej Gwinei, Saint Kitts i Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyn, Tuvalu i Wysp Salomona, które razem z Wielką Brytanią mają status tzw. Commonwealth realm. Liczba państw, w których panowała Elżbieta II zmieniała się podczas jej panowania. Wszystkich państw, które uznawały ją za głowę państwa było 33. W związku z tym, monety wydane w tych państwach na swoich awersach prezentowały właśnie wizerunek Elżbiety II.

W obiegu znajduje się 4,5 miliarda banknotów z wizerunkiem królowej Elżbiety II. Ich łączna wartość wynosi 80 miliardów funtów. Zastąpienie ich wizerunkiem nowego monarchy zajmie prawdopodobnie co najmniej dwa lata. Co ciekawe, Elżbieta II była jedynym brytyjskim monarchą na banknotach Banku Anglii, choć nie jedynym monarchą na brytyjskich banknotach. Na pierwszych banknotach Royal Bank of Scotland w XVIII i XIX wieku znajdowały się portrety brytyjskich monarchów Jerzego II, Jerzego III i Jerzego IV, a obecnie na banknocie o nominale 20 funtów szkockich emitowanym przez Clydesdale Bank jest portret XIV-wiecznego króla Szkotów Roberta I Bruce'a. Zmieniło się to w 1960 roku, wtedy wizerunek Elżbiety II po raz pierwszy pojawił się na banknotach 1-funtowych wydawanych przez Bank Anglii. Projekt banknotów został przygotowany przez Roberta Austina. Budził on jednak kontrowersje ze względu na zbyt poważny wizerunek królowej. Pieniądze z wyobrażeniem Elżbiety II jeszcze przez pewien czas pozostaną prawnym środkiem płatniczym. Niebawem zostanie wyznaczona data, po której nie będzie można ich już używać.

A co z monetami bulionowymi i kolekcjonerskimi?

Wiele mennic takich jak Royal Mint, Royal Canadian Mint, czy Perth Mint zaprezentowało już wizerunki monet bulionowych i kolekcjonerskich na 2023 rok. Wszystko zatem wskazuje na to, że w kolejnym roku będziemy mogli jeszcze nabyć nowe monety z wizerunkiem Elżbiety II. Należy jednak pamiętać o tym, że emitenci nie wyrażą już zgody na użycie wizerunku zmarłej Królowej, gdy wniosek wpłynął do nich po 8 września 2022 roku. Co zatem zobaczymy na takich monetach? Zanim pojawi się wizerunek Karola III, najprawdopodobniej zobaczymy na nich królewski herb.

Wizerunek Elżbiety II na monetach – jak zmieniał się w czasie?

Portrety Elżbiety II na monetach, w przeciwieństwie do jej wizerunków na banknotach są mało zróżnicowane. Do dziś powstało ich osiem – pięć brytyjskich, które są stosowane w całym „brytyjskim świecie”(zgodnie z zawartymi porozumieniami), dwa kanadyjskie, jeden australijski.

Podstawową i niezmienną zasadą jest to, że profil następcy tronu zwrócony jest w przeciwną stronę niż jego poprzednika. Jerzy VI zwrócony był w prawą stronę, tak więc monety z wizerunkiem Elżbiety II pokazują jej profil zwrócony w lewą stroną. Co ciekawe wizerunek Karola III ukazywał się już na monetach okolicznościowych jako Księcia Walii, m.in. z okazji jego 60 urodzin. Jednak portret ten skierowany jest w tę samą stronę, co Elżbieta II, więc trzeba będzie stworzyć nowy portret władcy.

Drugą powszechnie stosowaną zasadą jest umieszczanie podpisu. Na początku była to fraza Elizabeth II z łacińskim tytułem Dei Gratia Regina, który przybierał formę pełną lub skrótową, np.: D·G·REGINA lub D·G·REG, oznaczającym z łaski Bożej, królowa, z dopiskiem F:D: lub F D lub Fid Def, będącym skrótem łacińskiego fidei defensor – obrońca wiary (używane do dziś, głównie Wielka Brytania i Kanada). W innych krajach (np. Nowa Zelandia, Gibraltar) była to fraza Elizabeth II Quinn of(nazwa państwa); Quinn Elizabeth the Second (np. Antigua i Barbuda, Cypr). Spotyka się także samo Elizabeth II lub Quinn Elizabeth II. Kolejną zasadą jest umieszczanie władcy w koronie - pierwszy wizerunek władcy (Jerzy V, Edward VII, Edward VIII or Jerzy VI mieli tylko 1 wizerunek) jest zawsze bez korony, a dopiero każdy kolejny wizerunek jest przedstawiony w koronie.

Są też monety, które nie prezentują portretu królowej lub sam portret bez podpisu (np. na Dominice). Wizerunki te mogą się nieznacznie różnić detalami, szczegółowością, w zależności od emitenta i roku bicia.

Portrety władcy wyłaniano w oficjalnym konkursie. Zwycięzca wybierany był anonimowo przez Komitet Doradczy Mennicy Królewskiej, a następnie musiał zostać zatwierdzony przez Kanclerza Skarbu oraz samego władcę. Co warto wspomnieć, konkursy te dotyczyły monet wydawanych przez Royal Mint w Wielkiej Brytanii. Przykładowo, Royal Canadian Mint rozpisała własny konkurs na wizerunek Królowej na swoich bulionowych Liściach Klonowych.