Promocja „Atlasu historycznego powiatu tczewskiego” w bibliotece w Tczewie. Wielu rzeczy nawet miejscowi nie wiedzieli

„Atlas historyczny powiatu tczewskiego”. Promocja książki w Tczewie

Zawarte w opracowaniu mapy, komentarze, zestawienia statystyczne, osie czasu, a także archiwalne ilustracje i dokumenty są nieocenionym źródłem wiedzy na temat historii powiatu, począwszy od II połowy XV wieku aż po czasy współczesne, ze szczególnym uwzględnieniem reformy ustrojowej i terytorialnej przeprowadzonej w 1998 roku.

Prof. dr hab. Roman Czaja w krótkiej recenzji poświęconej publikacji napisał:

Należy podkreślić, że książka ta znakomicie spełnia rolę przypisywaną wydawnictwom o charakterze atlasu (…) Może ona być wykorzystywana zarówno w dydaktyce szkolnej, praktyce administracyjnej, jak i przez zainteresowanych przeszłością mieszkańców. (…) prezentowana praca, ze względu na walory merytoryczne i atrakcyjną szatę graficzną, będzie dobrze służyła poznaniu historii małej ojczyzny i budowaniu regionalnej tożsamości, tak ważnej dla kształtowania aktywnych postaw społecznych.

„Atlas historyczny powiatu tczewskiego”. Ciekawostki

Podczas promocji atlasu Bogdan Badziong przedstawił zgromadzonym szereg ciekawostek dotyczących burzliwych dziejów powiatu tczewskiego oraz zachodzących w jego obrębie zmian terytorialnych, organizacyjnych i ustrojowych. Uczestnicy spotkania dowiedzieli się, m.in., że:

1. W okresie zaboru pruskiego okręg tczewski (tzw. okręg ziemski/powiatowy) sięgał aż do Morza Bałtyckiego i ciągnął się od Tczewa, przez Kartuzy, Wejherowo, Puck, Żarnowiec, aż po Jastarnię.
2. Powiat tczewski obejmował niegdyś obszar ponad czterokrotnie większy niż współcześnie (około 3038 m²).
3. Powiat funkcjonujący w I Rzeczypospolitej nie posiadał organów władzy.
4. Na początku XIX wieku powiat tczewski zniknął z map i to na niemal... siedem dekad! (na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego, Tczew i jego najbliższą okolicę włączono do powiatu starogardzkiego, zaś pozostałe tereny na północ od Tczewa – do nowo powstałych powiatów: gdańskiego, wejherowskiego i kartuskiego).

Na zakończenie uczestnicy otrzymali darmowe egzemplarze promowanej publikacji.

„Atlas historyczny powiatu tczewskiego”. Jak powstawała publikacja?

Zapytaliśmy autora „Atlasu historycznego powiatu tczewskiego” o kulisy przygotowania publikacji, szczególnie o to, do jakich materiałów źródłowych najtrudniej było dotrzeć.

– Początkowo miałem problem z mapami – mówi Bogdan Badziong i zaraz wyjaśnia na czym ten problem polegał. – Nie ma tych map człowiek w domu „na gromadce”. Jedna kwestia, to szukanie tych map w archiwach, gdzie człowiek nie bardzo dokładnie wie, jakie mapy są do dyspozycji i gdzie takich szukać. Innych dokumentów to się częściej w różnych archiwach szuka, a map? No cóż, raczej mało kto szuka. Musiałem dobrze się rozeznać, gdzie mogę znaleźć jakieś mapy odnośnie powiatu tczewskiego. Poszperałem w Internecie. Są różne strony, niemieckie także. Zresztą, w niemieckich archiwach mają wszystko zdigitalizowane. Zacząłem tam „grzebać”. Znalazłem sporo map, ale pojawiła się kwestia praw autorskich oraz możliwości pozyskania tych materiałów. Do druku nie wszystkie się nadawały.

PRZECZYTAJ TEŻ: „Bujność. Atlas nieskończonych możliwości” w Państwowej Galerii Sztuki

Bogdan Badziong przyznaje, że podczas pracy nad publikacją pojawił się też merytoryczny problem.

– Miałem drobny kłopot z powiatem tczewskim, w czasie kiedy ten – w latach 1782-1818 – sięgał aż do morza, do Pucka – mówi autor „Atlasu...”. – To był najmniej znany epizod z dziejów powiatu. Nawet część ludzi, którzy piszą o tym regionie, nie wiedziała, że taki powiat w ogóle był.

Bogdan Badziong jako historyk nie byłby sobą, gdyby nie sprawdził dogłębnie tematu, tym bardziej, że był przekonany o takim wycinku historii ziemi tczewskiej.

Zacząłem „dłubać” w literaturze i znalazłem potwierdzenie, że jest taki powiat na kartach historii. Trzeba to było dobrze sprawdzić. Najbardziej obawiałem się takiej sytuacji, że ja coś ogłoszę, a potem trzeba będzie się z tego wycofać. To jest nie do zaakceptowania przeze mnie. Dlatego najpierw było dogłębne sprawdzenie wszystkich możliwych źródeł historycznych. Pewnie, gdybym jeszcze więcej szperał w niemieckich archiwach, to ten atlas miałby co najmniej drugie tyle stron, co teraz albo i więcej.

Bogdan Badziong / historyk

Będzie atlas o Kociewiu?

Autorowi publikacji marzy się jeszcze jedna publikacja – tym razem miałby to być atlas o całym Kociewiu, ale nie od czasu, kiedy w dokumentach oficjalnie pojawiła się nazwa tego regionu.

– Myślę raczej o atlasie historycznym całego Kociewia – mówi Bogdan Badziong. – Miałaby to być historia ziemi, na której dzisiaj jest Kociewie. I to od czasów średniowiecza, oraz pokazanie tego wszystkiego na mapach. Nie ma czegoś takiego w ogóle.

Atlas historyczny autorstwa Bogdana Badzionga powstał we współpracy z firmą kartograficzną CartoTeam z Wrocławia, i wydany został w związku z przypadającym na 2023 rok jubileuszem 25-lecia Samorządu Powiatu Tczewskiego.

Bogdan Badziong. Biogram

Bogdan Badziong – absolwent Uniwersytetu Gdańskiego, historyk, nauczyciel, samorządowiec, społecznik, wieloletni burmistrz miasta i gminy Gniew, członek Zarządu Powiatu Tczewskiego, sekretarz gminy Pelplin, prezes Lokalnej Grupy Działania „Wstęga Kociewia”, sekretarz zarządu LOT Kociewie, autor publikacji „Pelplin i okolica na drodze do odrodzonej Polski w latach przełomu 1918-1922” (wyd. Fundacja Oko-Lice Kultury, 2021).

Współpraca: Monika Jabłońska