Róża Ostrowska pierwszą kobietą, która została patronką roku na Kaszubach

Róża Ostrowska patronką roku 2026 w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim. Kim była?

Róża Ostrowska (z domu Piotrowicz) urodziła się 1 września 1926 roku w Wilnie. Po II wojnie światowej wraz z rodziną przyjechała na Pomorze i tu włączyła się w życie regionu. 

– Róża Ostrowska była nazywana „damą gdańskiego teatru i literatury”. Była znaną postacią w środowisku literackim jako autorka powieści i opowiadań związanych z regionem kaszubskim. Jej niski i charakterystyczny głos w Rozgłośni Gdańskiej Polskiego Radia można było usłyszeć w latach 1950-1955 – przypominają w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim, przedstawiając sylwetkę Róży Ostrowskiej przygotowaną przez Ewelinę Stefańską.

1 września 1960 r., a więc w swoje 34. urodziny, została kierownikiem literackim Teatru Wybrzeże. Teatrowi poświęciła się wyjątkowo – podczas pracy w nim przygotowywała adaptacje sceniczne, za co otrzymała m.in. Medal Stolema przyznawany przez Klub Studencki „Pomorania”. Róża Ostrowska otrzymała także Nagrodę Literacką Miasta Gdańska (1956) i Miasta Gdyni (1960).

Róża to wilnianka z urodzenia i gdańszczanka z tytułu zamieszkania oraz pracy w Teatrze Wybrzeże jako kierownik literacki. Była niezwykle barwną postacią nie tylko w świecie twórców literatury i kultury. W jej dorobku literackim są m.in. współautorstwo „Bedekera kaszubskiego” z Izabellą Trojanowską i niedokończona wileńsko-kaszubska opowieść „Mój czas osobny”.

Muzeum – Kaszubski Park Etnograficzny im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach, cytując wspomnienie prof. dr hab. Józefa Borzyszkowskiego o Róży Ostrowskiej

Dodajmy, że właśnie na terenie muzeum we Wdzydzach dokładnie 20 lat temu odsłonięto pomnik upamiętniający tę pisarkę. A to dlatego, że to miejsce miało szczególne znaczenie dla Róży Ostrowskiej i było dla niej wielką literacką inspiracją.

Z pracy została zwolniona po wydarzeniach z 1968 roku, gdy razem z Lechem Bądkowskim i Franciszkiem Fenikowskim wydała oświadczenie, w którym poparła protesty studentów i odcięła się od stanowiska Zarządu Gdańskiego Związku Literatów Polskich, w którym potępiono te protesty. Ostrowska otrzymała również zakaz publikacji tekstów pod swoim nazwiskiem (podobne represje spotkały także Bądkowskiego i Fenikowskiego).

Pozbawiona możliwości zarobkowych, korzystała z uprzejmości kolegów literatów, którzy czasami pozwalali jej pisać teksty pod ich nazwiskami. Jednak pod koniec życia za swoją niezłomną postawę musiała stawiać czoła problemom materialnym.

Uzasadnienie przyznania nagrody przez ZKP

Róża Ostrowska zmarła w 1975 roku, w wyniku choroby nowotworowej płuc, w wieku zaledwie 49 lat. Została pochowana na Cmentarzu Srebrzysko w Gdańsku. Ulice jej imienia są we Wdzydzach oraz w Gdańsku-Wrzeszczu.