Co z radioaktywnymi odpadami z elektrowni? Składowisko powstanie z dala od atomówki

Jakiej ilości paliwa w ciągu roku będzie potrzebowała elektrownia w Choczewie, kiedy już zostaną uruchomione wszystkie reaktory?

W czasie przeładunku rdzenia jednego reaktora wymienianych jest ok. 1/3 załadowanych uprzednio zestawów paliwowych. W przypadku technologii AP1000, w rdzeniu znajduje się 157 zestawów paliwowych, zatem potrzebnych będzie ok. 50 nowych zestawów paliwowych. Kwestie te zostaną ujęte w szczegółowych harmonogramach przeładunków rdzeni na dalszych etapach projektu. Biorąc pod uwagę zakładany obecnie 18-miesięczny cykl paliwowy (przeładunek jednego reaktora będzie następował raz na 18 miesięcy), a każdy z reaktorów będzie oddawany do eksploatacji z rocznym przesunięciem względem poprzedniego, oznacza to, że rocznie przeładunkowi będą podlegały dwa z trzech reaktorów. Rocznie zatem konieczne będzie dostarczenie ok. 100 zestawów świeżego paliwa jądrowego.

CZYTAJ TEŻ: Skał nie ma, ale podłoże jest odpowiednie. Badania geologiczne pod budowę elektrowni jądrowej

Skąd będziemy je kupować?

Kwestie dostaw paliwa jądrowego dla pierwszego załadunku rdzenia reaktora i następnych przeładunków (w okresie do 10 lat) zostaną określone w umowie z dostawcą technologii do elektrowni jądrowej na Pomorzu – firmą Westinghouse. Na potrzeby kolejnych dostaw zostanie rozpisany przetarg, w którym będzie uczestniczyć przynajmniej dwóch niezależnych producentów paliwa jądrowego. Zostaną z nimi zawarte nowe umowy na dostawę paliwa jądrowego zgodnie z wymogami Unii Europejskiej (EURATOM) i wytycznymi Agencji Dostaw Euratomu (Euratom Supply Agency – ESA).

Zasoby uranu są na świecie dość równomiernie rozłożone oraz znajdują się w większości w politycznie stabilnych regionach i demokratycznych krajach. Pomimo tego, że 49 proc. zasobów uranu skupionych jest w trzech krajach (Australia, Kazachstan, Kanada), to jednak wiele innych krajów świata również dysponuje znaczącymi jego zasobami (m.in. Namibia, RPA, Brazylia, Chiny). Światowy rynek uranu jest konkurencyjny podobnie jak i rynek usług związanych z jądrowym cyklem paliwowym.

Eksploatowane obecnie światowe zasoby uranu szacuje się na około 8 mln ton. Biorąc pod uwagę dzisiejsze tempo rozwoju energetyki jądrowej i klasyczny (otwarty) cykl paliwowy wystarczalność złóż bogatych w uran szacuje się na 300 lat. Wprowadzenie nowych technologii energetycznych reaktorów oraz wdrożenie zmodyfikowanego zamkniętego cyklu paliwowego otwiera jednak perspektywy wykorzystania paliwa jądrowego przez wiele tysięcy lat.

Uran występuje również w Polsce, jednak jego złoża nie są bogate. Niemniej jednak są rozpoznane i mogłyby zaspokoić potrzeby krajowej energetyki jądrowej przez dziesiątki lat, o ile zajdzie potrzeba ekonomiczna bądź strategiczna ich wykorzystania. Obecnie jednak koszty paliwa uranowego, opartego na źródłach np. australijskich, kanadyjskich czy namibijskich są zdecydowanie niższe.

Jak paliwo zostanie dostarczone do elektrowni i czy transport będzie bezpieczny?

Preferowanym przez spółkę rozwiązaniem będzie transport paliwa drogą morską przy wykorzystaniu konstrukcji morskiej MOLF (ang. Marine Off-Loading Facility), która posłuży do rozładunku. Takie rozwiązanie pozwoli dostarczać przygotowane paliwo bezpośrednio do elektrowni, bez potrzeby jego przewożenia drogą lądową. 

Każdorazowy transport materiałów promieniotwórczych do docelowego miejsca ich przechowywania, wykorzystania i składowania jest objęty najwyższym rygorem bezpieczeństwa. Regulują to zarówno restrykcyjne regulacje międzynarodowe, które dokładnie określają w jaki sposób i kto odpowiada za taką aktywność, jak i zasady określone w prawie krajowym. Transport materiałów rozszczepialnych w inny sposób, niż standardowy jest rozpatrywany wyłącznie jako ostateczność i nawet gdyby do tego doszło, to będzie on zgłoszony i odpowiednio zabezpieczony. Do transportu świeżego paliwa jądrowego używa się zabezpieczonych pojemników, które chronią zestawy paliwowe przed uszkodzeniem oraz zapobiegają uwalnianiu się przewożonych w nich substancji do środowiska.

Co stanie się ze zużytym paliwem? Gdzie będzie ono składowane?

Doświadczenie i praktyka funkcjonujących już na świecie obiektów jądrowych zakłada w początkowym etapie funkcjonowania elektrowni tymczasowe przechowywanie wypalonego paliwa jądrowego, w celu jego schłodzenia, w tzw. basenach przyreaktorowych. Następnie paliwo trafi do szczelnie zabezpieczonych suchych przechowalników lub przechowalnika mokrego w formie basenu, które będą miały formę magazynu zapewniającego ochronę przed promieniowaniem jonizującym. Zestawy wypalonego paliwa jądrowego będą odpowiednio zabezpieczone. W przypadku przechowalników suchych, przechowywane są one najczęściej w pozycji pionowej wewnątrz szczelnych kapsuł MPC (ang. multi-purpose canister) wykonanych ze stali nierdzewnej i wypełnionych gazem obojętnym (np. helem). Kapsuły chłodzone są z zewnątrz powietrzem w cyrkulacji naturalnej. Przechowalnik mokry dzięki grubej warstwie wody otaczającej wypalone paliwo jądrowe zapewnia doskonałą ochronę otoczenia przed promieniowaniem. Jakość wody jest ściśle kontrolowana. Parametry atmosfery wewnątrz budynku, w którym znajduje się przechowalnik mokry są również monitorowane, a układy chłodzenia dbają o odprowadzenie nadmiaru produkowanego ciepła. Zużycie energii dla takiego budynku może być znikome, gdyż dzięki optymalizacji konstrukcji możliwe jest zastosowanie układów pasywnych, wykorzystujących np. naturalną cyrkulację powietrza. Wypalone paliwo jądrowe zabezpieczone w przechowalnikach suchych lub mokrych nie będzie stanowić bezpośredniego zagrożenia dla otoczenia.

Docelowym miejscem składowania wypalonego paliwa jądrowego będzie tzw. składowisko głębokie odpadów promieniotwórczych, które powstanie w innym miejscu w Polsce, na pewno nie w sąsiedztwie planowanej elektrowni jądrowej Lubiatowo-Kopalino. Prawo krajowe już teraz jasno określa warunki, jakie musi spełniać takie miejsce. Jednym z nich jest obecność naturalnej bariery geologicznej w postaci odpowiednich struktur skalnych, które zapewnią optymalną izolację gruntu. Składowisko, wraz z jego systemami i wyposażeniem, uniemożliwi przedostawanie się substancji promieniotwórczych do środowiska i będzie zabezpieczone przed dostępem osób postronnych.

Jak będzie zabezpieczone składowisko i transport do niego? Jakie będą koszty składowania (budowa i utrzymanie składowiska)?

Temat składowiska na odpady promieniotwórcze opisany w aktualizacji Programu polskiej energetyki jądrowej oraz w Krajowym planie postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym, jest tematem, za który odpowiada Rząd RP.