Tatczëzna 2025. Gala konkursu wiedzy o Kaszubach z rekordową frekwencją i liczbą uczestników!

Laureatów i towarzyszących im opiekunów powitał prowadzący galę Mariusz Szmidka, redaktor naczelny „Zawsze Pomorze”, główny organizator konkursu.

- To czwarta edycja tego konkursu w nowej odsłonie, ale tak naprawdę 29. - mówił Mariusz Szmidka. - 25 edycji zorganizowaliśmy jeszcze pod szyldem „Dziennika Bałtyckiego”, a teraz cztery w „Zawsze Pomorze”. To prosty rachunek, za rok świętować będziemy piękny, okrągły jubileusz 30-lecie konkursu.

Od wielu lat pod patronatem Jana Kleinszmidta

Mariusz Szmidka przywitał przybyłych gości, przede wszystkim Jana Kleinszmidta, przewodniczącego Sejmiku Województwa Pomorskiego, który po śmierci Brunona Synaka, przejął patronat honorowy nad konkursem. Wiele ciepłych słów skierował w kierunku Łukasza Grzędzickiego, członka zarządu Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, obecnie dyrektora generalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego. To właśnie pan Łukasz jest autorem pytań, z którymi co roku mierzą się uczestnicy konkursu. Kartuski oddział ZKP reprezentowała Teresa Lipińska, członek zarządu, a gminę Kartuzy – wiceburmistrz Sylwia Biankowska.

Gratulacje i życzenia na ręce Barbary Kąkol

Muzeum Kaszubskie w Kartuzach obchodzi w tym roku wyjątkowy jubileusz 80-lecia powstania. Z tej okazji Mariusz Szmidka wraz z gośćmi złożyli gratulacje, życzenia i upominek na ręce Barbary Kąkol, dyrektor placówki.

- Ponadto pani dyrektor współpracuje z nami od lat, co roku użycza nam tego miejsca i wspomaga w pracach komisji konkursowej – mówił Mariusz Szmidka.

Odbierając gratulacje Barbara Kąkol podkreśliła, że zawsze z radością gości zarówno organizatorów konkursu, jak również podczas gali, jego laureatów.

- Muszę przyznać, że jestem zbudowana ogromnym zaangażowaniem pana Mariusza i całego zespołu „Zawsze Pomorze”, jak również Urzędu Marszałkowskiego w to, by budować kaszubską tożsamość i dumę z bycia Kaszubem, ale też motywować do zgłębiania wiedzy o naszym regionie. To ogromna misja, zaangażowanie i wiele godzin pracy i za to pięknie dziękuję – powiedziała Barbara Kąkol.

CZYTAJ TEŻ: Trwa konkurs Tatczëzna. Czekamy na wasze prace, poruszcie regionalną wyobraźnię!

„Wciąż próbujemy motywować dzieci i rodziców do pogłębiania wiedzy o swojej tożsamości”

Mariusz Szmidka podkreślił, że razem ze współpracownikami i współorganizatorami konkursu, stara się motywować dzieci, rodziców i nauczycieli do tego, by interesowali się historią Kaszub, ale też miejscowości, w której mieszkają i uczą się.

- To ważne, by wzmocnić w was waszą kaszubską tożsamość i identyfikację z miejscem zamieszkania, z którego się wywodzicie – mówił redaktor naczelny „Zawsze Pomorze”. – Cieszę się, że organizując ten konkurs od prawie trzydziestu lat, możemy dołożyć do tej misji swoją małą cegiełkę.

„Dziękuję, że konkurs trwa i jestem pewien, że będzie trwał nadal”

- Ten konkurs, to dzieło pana redaktora Szmidki, wcześniej w „Dzienniku Bałtyckim”, teraz w „Zawsze Pomorze – mówił Jan Kleinszmidt. – I mogę zapewnić, że dopóki jest pan Mariusz, na pewno będzie trwał nadal. Cóż mogę dodać? Ja też nadal jestem przewodniczącym Sejmiku, pan Łukasz nadal wymyśla pytania i zadania, tyle, że teraz z nieco wyższego stanowiska, więc nic się nie zmienia poza tym, co najważniejsze. Jest coraz więcej nowych, młodych osób zainteresowanych udziałem w konkursie i zgłębianiem wiedzy o Kaszubach, a to cieszy najbardziej.

„To wy będziecie dbać o to dziedzictwo i tę spuściznę, którą wam zostawimy”

Głos zabrał również wspomniany już Łukasz Grzędzicki, podkreślając, że w konkursie Tatczëzna chodzi głównie o to, by dzieci i młodzież interesowały się tym, co się wokół nich, w ich miejscowości i regionie dzieje. I to nie tylko tu i teraz, ale też w przeszłości.

- Żyjemy w bardzo ciekawym historycznie regionie i naszym zadaniem jest dbać o to miejsce i o to, by kwitło i się rozwijało – mówił Łukasz Grzędzicki. – Wśród pytań, które wymagały najwięcej waszej pracy i kreatywności, były te tak zwane otwarte, które inspirowały do tego, by pomyśleć o przyszłości Kaszub. I to było celowe, bo mam nadzieję, że za te 20, 30 lat to wy będziecie dbać o to dziedzictwo i tę spuściznę, którą wam zostawimy.

„Zachwyca wasza wiedza, ale też prace plastyczne i techniczne”

Sylwia Biankowska, wiceburmistrz Kartuz, zwróciła uwagę na progres konkursu.

- Wasza wiedza o Kaszubach, ale też prace plastyczne i techniczne, którym musieliście poświęcić mnóstwo czasu, zachwycały już wcześniej, ale w tym roku, biorąc pod uwagę liczbę uczestników i szkół biorących udział w konkursie, widać ogromny progres – mówiła Sylwia Biankowska. – Ten konkurs bardzo się rozrasta i jesteśmy dumni, że możemy gościć w Kartuzach laureatów wraz z opiekunami z ponad 90. szkół z terenu całego województwa.

Ciekawostki z 29. Finału Konkursu Wiedzy o Kaszubach i 4. pod egidą „Zawsze Pomorze”

O nagrody w konkursie ubiegało się 647 prac z 94. szkół województwa pomorskiego w trzech kategoriach: Klasy I-III SP, Klasy IV-VI SP oraz Klasy VII-VIII SP i Szkoły Ponadpodstawowe.

Uwagę komisji oceniającej przyciągnęły zwłaszcza te, które wymagały najwięcej zaangażowania i kreatywności, ale też te, gdzie widoczne było, że jest to praca samodzielna. To dlatego niektóre zasługujące na uznanie prace plastyczne zostały odrzucone, a te, gdzie widać było twórczą pracę dziecka, zyskały uznanie. 

Już w latach poprzednich pojawiały się prace multimedialne, w tym roku było ich pięć, w tym z użyciem kodu QR. Kilka z nich zostało nagrodzonych, jednak to chyba projekt Antoniny Zdrojewskiej z kl. IV LO w Zespole Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Kartuzach, najbardziej zachwycił komisję.

Mariusz Szmidka, redaktor naczelny „Zawsze Pomorze” zwrócił uwagę i słusznie, że chyba największą gratyfikację organizatorzy konkursu powinni otrzymać od Poczty Polskiej. Liczba prac konkursowych nadesłanych do Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach, przerosła wszelkie oczekiwania. 

W galerii zdjęć z uroczystej gali, na końcu znajdziecie też zdjęcia z oceniania prac konkursowych. Spędziliśmy w Muzeum Kaszubskim kilka dni, by zapoznać się z waszymi pracami, policzyć je i obiektywnie ocenić. Za wszystkie dziękujemy!

Nadesłane prace oceniała Komisja Konkursowa w składzie:

• Barbara Kąkol, dyrektorka Muzeum Kaszubskiego w Kartuzach
• Teresa Lipińska, z oddziału ZKP Kartuzy
• Magdalena Piwka, prezeska kartuskiego oddziału ZKP
• Lucyna Puzdrowska, redakcja „Zawsze Pomorze”
• Karolina Serkowska-Sieciechowska, poetka, nauczycielka języka kaszubskiego
• Mariusz Szmidka, redaktor naczelny "Zawsze Pomorze"

Tatczëzna 2025. Laureaci konkursu

I kategoria – klasy I-III szkoły podstawowe

• I miejsce: Antoni Wittbrodt – I Szkoła Podstawowa Stowarzyszenia Dar w Gdyni
• II miejsce: Antoni Ellwart - III Szkoła Podstawowa im. Jana Trepczyka w Mirachowie oraz Rozalia Bieniek, kl. II Zespołu Kształcenia i Wychowania w Szymbarku (gm. Stężyca). Rysunek: Stolem z legendy „W stolemowi krojnie" (praca multimedialna z kodem QR)
• III miejsce: Piotr Byczkowski – II A z Zespołu Kształcenia i Wychowania w Szymbarku

Wyróżnienia:

• Zofia Hillar kl. III - Szkoła Podstawowa nr 3 w Pruszczu Gdańskim,
• Natan Plichta - Szkoła Podstawowa nr 1 w Kartuzach,
• Artur Jereczek - kl. III Szkoła Podstawowa w Lisich Jamach,
• Aleksandra Strebska - Kl. III Zespół Kształcenia w Wielkim Klinczu,
• Antoni Stoltman - Ic, Zespół Kształcenia i Wychowania w Dziemianach,
• Magdalena Cyman - kl. II SP w Kamienicy Królewskiej

II kategoria – klasy IV-VI szkoły podstawowe

Nagroda specjalna Łukasza Grzędzickiego, dyrektora generalnego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego

• Weronika Skierka - Va, Szkoła Podstawowa w Staniszewie.

Nagrodzeni:

• I miejsce: Jakub Wenta – Szkoła Podstawowa w Załakowie,
• II miejsce: Kornelia Baranowska – kl. V, Szkoła Podstawowa w Kożyczkowie,
• III miejsce: Zuzia Kobiela – Zespół Kształcenia i Wychowania w Brodnicy Górnej.

Wyróżnienia:

• Julia Choszcz – Szkoła Podstawowa w Załakowie,
• Marta Marszałkowska – Szkoła Podstawowa nr 1 w Kartuzach,
• Agata Ulenberg – Zespół Kształcenia i Wychowania w Szymbarku.

III kategoria – klasy VII-VIII szkoły podstawowe i szkoły ponadpodstawowe

Nagroda specjalna Jana Kleinszmidta, przewodniczącego Sejmiku Województwa Pomorskiego za pracę multimedialną (kod QR)

• Antonina Zdrojewska - kl. IV LO w Zespole Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Kartuzach (praca multimedialna)

Nagrodzeni:

• I miejsce: Anna Jereczek - kl. VIII w Szkole Podstawowej im. Czesława Langa w Kołczygłowach (lampion)
• II miejsce: Oskar Jereczek - kl. VIII w Szkole Podstawowej w Lisich Jamach (diabelskie skrzypce) oraz Oliwia Daleka (księga drewniana) - kl. IV w Technikum Rachunkowości przy Zespole Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących w Kartuzach
• III miejsce: Filip Trojanowski - kl. VIII Szkoła Podstawowa im. Św. Jana Pawła II w Łebnie

Wyróżnienia:

• Kinga Wojciechowska - kl. VIII Zespół Kształcenia i Wychowania w Szymbarku,
• Sandra Błaszkowska – kl. II - Szkoła Techniczna Dywizjonu 303 Bydgoskiego Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Chojnicach

Szkoły z największą liczbą uczestników 

• Zespół Szkół Katolickich im. Św. Jana Pawła II w Gdyni – 54
• Szkoła Podstawowa w Pępowie (powiat kartuski) – 47
• Szkoła Podstawowa w Cewicach (powiat lęborski) – 40

Tatczëzna 2025. Pytania i odpowiedzi

Kategoria: klasy I – III

1. W herbie którego miasta na Kaszubach znajduje się sylwetka niedźwiedzia? Odp. Kościerzyna
2. W którym roku Gdynia uzyskała prawa miejskie? Odp. 1926
3. Jakie miasto swoją nazwę wzięło od sprowadzonego na Kaszuby w XIV wieku męskiego zakonu?  Odp. Kartuzy
4. Nieopodal Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku na Długim Targu stoi od stuleci fontanna. Jakie bóstwo z mitologii rzymskiej ona przedstawia? Odp. Neptun
5. Podaj nazwę miejscowości, w której w 2025 r. odbył się Zjazd Kaszubów. Odp. Szemud
6. W jakim mieście ma siedzibę Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, w którego zasobach znajdują się unikatowe zbiory bardzo ważne dla każdego badacza języka kaszubskiego? Odp. Wejherowo    
7. Jak nazywa się najwyższe wzniesienie na Pomorzu? Odp. Wieżyca
8. Narysuj/ namaluj/wykonaj obrazek przedstawiający któregoś ze stolemów, przedstawionych w baśniach/legendach/podaniach spisanych przez prof. Jerzego Sampa. 

Kategoria: klasy IV-VI

1. Podaj nazwę rzeki, która w Ustce wpada do morza. Odp. Słupia
2. Na św. Marcina (11 listopada) zgodnie z tradycją króluje na stołach na Pomorzu jeden rodzaj drobiu. Podaj nazwę przyrządzanego w tym dniach ptaka. Odp. Gęś
3. Podaj imię księcia, za którego panowania Gdańsk otrzymał prawa miejskie na wzór Lubeki. Odp. Świętopełk
4. Podaj nazwę rzeki, nad którą leży Będomin, Stara Kiszewa, Zamek Kiszewski. Odp. Wierzyca
5. Który powiat ziemski na Kaszubach jest najludniejszy (ma najwięcej mieszkańców)? Odp. Powiat wejherowski
6. Podaj nazwę najmniejszego miasta w powiecie puckim. Odp. Jastarnia
7. Do jakiego zakonu należał w średniowieczu klasztor w Żukowie? Odp. Norbertanek
8. Jakie 5 przedmiotów Twoim zdaniem powinni włożyć mieszkańcy Kaszub do sondy kosmicznej, która mogłaby być wysłana z przesłaniem od Kaszubów do innych cywilizacji. Wymień i uzasadnij wybór (odpowiedź nie może być dłuższa niż 1,5 tys. znaków ze spacjami).

Kategoria: klasy VII-VIII i szkoły ponadpodstawowe

1. Podaj imię i nazwisko pierwszego w historii burmistrza Gdyni (został wybrany w 1926 r.). Odp. Augustyn Krauze
2. Jak nazywał się król, którego pozłacana figura znajduje się na wieży Ratusza Głównego Miasta w Gdańsku. Odp. Zygmunt II August
3. W którym roku Florian Ceynowa– uważany za ojca regionalizmu kaszubskiego, został skazany przez sąd w Berlinie na karę śmierci przez ścięcie toporem? Odp. 1847
4. Jak nazywa się najmłodsze miasto na Pomorzu/Kaszubach? 1 stycznia 2025 r. miejscowość ta uzyskała prawa miejskie. Odp. Kobylnica
5. Który z literatów kaszubskich tworzących w I połowie XX w. publikował pod pseudonimem „Wôś Budzysz” – jego imię nosi m.in. ulica w Sopocie. Odp. Jan Karnowski
6. W którym roku weszła w życie ustawa przyznająca językowi kaszubskiemu oficjalnie status języka regionalnego? Odp. 2005
7. W którym mieście w XVI w. bytowski pastor Szymon Krofey – autor najstarszych drukowanych zabytków języka kaszubskiego, wydał przygotowany przez siebie modlitewnik/kancjonał? Odp. Gdańsk
8. Opisz i uzasadnij, jak Twoim zdaniem, przez najbliższe 30 lat będzie zmieniał się krajobraz Kaszub (odpowiedź nie może być dłuższa niż 2,5 tys. znaków ze spacjami).