Paweł Juszczyszyn: Takie podstawowe prawa ludzie intuicyjnie czują

Tegoroczna trasa, której inauguracja odbyła się na początku czerwca w Słupsku, przebiega pod hasłem: „Z Europą nam po drodze”, które w obliczu ostatnich kilku lat i napiętej sytuacji na linii UE-Polska wybrzmiewa zdecydowanie mocniej. Jakie postulaty propaguje w jego ramach Tour de Konstytucja i dlaczego?

Rozdział II traktujący o podstawowych prawach i wolnościach obywatela niemal dokładnie odzwierciedla Europejską Konwencję Praw Człowieka. Autorzy obecnej konstytucji z 1997 r. wzorowali się na niej, konstruując nasze podstawowe i fundamentalne prawa. W obecnym czasie świadomość tego jest szczególnie istotna – występują próby podważania kompetencji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka do wydawania orzeczeń w przypadku polskich spraw, w szczególności niezależności polskiego sądownictwa. Okazuje się jednak, że tutaj żadnej sprzeczności nie ma. Jest pełna zgodność między europejskimi aktami prawnymi a polską konstytucją. Dlatego tak ważne jest, by popierać takie postawy, które z jednej strony przeciwstawiają się łamaniu naszych praw konstytucyjnych, a z drugiej strony, propagują szanowanie tych wspólnych nam praw i wolności.

Każdy, przynajmniej raz, usłyszał słynną paremię prawniczą: „Nieznajomość prawa szkodzi”. Na ile ocenia Pan tę znajomość prawa w polskim społeczeństwie, patrząc po spotkaniach z uczestnikami Tour de Konstytucja?

Takie podstawowe prawa, myślę, że ludzie intuicyjnie czują. Może nawet bardziej czują niż wiedzą i znają. Pewne fundamentalne poczucia – uczciwości, sprawiedliwości, równości wobec prawa, to są tak źródłowe wartości, że, nie znając nawet brzmienia konkretnych przepisów, wiemy, że praworządne państwo powinno nam takowe gwarantować.

Dlatego uważam, że na takim podstawowym poziomie z uczestnikami Tour de Konstytucja świetnie się dogadujemy. Spotykamy się z ludźmi o różnych poglądach i, co szczególnie mnie cieszy, okazuje się, że gdy zaczynamy rozmawiać o tych fundamentalnych prawach i wolnościach, nie ma między nami wcale takich dużych różnic.

Jeżdżą państwo po różnych miejscowościach w całej Polsce, gdzie podczas wydarzeń uczestnicy mogą podzielić się poglądami, wymienić spostrzeżeniami i uwagami, zwiększyć świadomość obywatelską – to wszystko może stać się przyczynkiem zmian w społeczeństwie. Jak Pan sądzi, co dają ludziom takie akcje?

– Myślę, że takie spotkania, zwłaszcza w mniejszych miejscowościach, dodają ludziom odwagi i aktywizują ich w zaangażowaniu obywatelskim. Bo każdy każdego zna, przynajmniej z widzenia, kojarzy – po prostu ludzie nie są dla siebie w takich miejscach anonimowi. Często to powoduje obawę, żeby otwarcie dać wyraz temu, jaki jest nasz pogląd na daną sprawę, jakie zajmujemy stanowisko. Przez to, że ludzie, przychodząc na Tour de Konstytucja, widzą (wśród uczestników) swoich sąsiadów, znajomych, mogą poczuć większą śmiałość, bo zauważają, że nie tylko oni prezentują określony światopogląd.

Tour de Konstytucja. Jaki jest cel spotkań?

Tour de Konstytucja to autorski cykl spotkań Fundacji Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych, organizowany w całej Polsce we współpracy z organizacjami obywatelskimi oraz prawniczymi. Jak informują organizatorzy, zgromadzenia te są apartyjne i ponad podziałami politycznymi. Mają na celu odwiedzanie większych, jak i mniejszych miejscowości w kraju, by porozmawiać z ich mieszkańcami o istocie Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej czy propagować wiedzę o prawach i wolnościach obywatelskich.

Stałymi punktami wydarzeń są wysłuchanie preambuły konstytucji w wykonaniu Jerzego Radziwiłowicza oraz dyskusja o powiązaniu praw i wolności zagwarantowanych w polskiej konstytucji i Karcie Praw Podstawowych UE.

Z organizatorami wydarzenia jeździ specjalnie przygotowany zwój konstytucji, który uczestnicy akcji mogą wspólnie podpisać, a na specjalnie wystawionym miejscu czekają konstytucje oraz inne materiały szerzące świadomość obywatelską i konstytucyjną, o której, w ramach cyklu spotkań, mówi m.in. Robert Hojda, pomysłodawca akcji oraz prezes Fundacji Kongres Obywatelskich Ruchów Demokratycznych.

Podczas ostatniego spotkania w Kartuzach podkreślał istotę wiedzy na temat praw zawartych w Konstytucji RP oraz fakt, że ciągle ma przy sobie jej egzemplarz w języku kaszubskim, który otrzymał podczas zeszłorocznego spotkania.

– Konstytucja to są nasze prawa obywatelskie, to nie są prawa jakiejś partii politycznej, z lewej czy prawej strony, to są nasze prawa, wszystkich obywateli, wszystkich bez wyjątków – tłumaczył Robert Hojda. – Tutaj chcielibyśmy was wszystkich, drodzy państwo, namówić do tego, abyśmy prowadzili dialog obywatelski, społeczny, abyśmy zaczęli ze sobą normalnie rozmawiać.

Stolica Kaszub była 151., ostatnim przystankiem na Pomorzu w ramach cyklu spotkań Tour de Konstytucja, którego pierwsza edycja odbyła się w 2021 r. Przed Kartuzami uczestnicy Tour de Konstytucja byli na Pol’and’Rock Festival. W ramach tegorocznej trasy odwiedzili takie pomorskie miejscowości, jak: Potęgowo, Łeba, Puck czy Pruszcz Gdański. W 2022 r. jeszcze dwadzieścia przystanków i kolejne miejscowości. Najbliższe spotkanie odbędzie się w Gostyninie (woj. mazowieckie).