Czy da się trenować mózg w kosmosie? Naukowcy z AWFiS opracowują wyniki kosmicznego projektu

Podczas zakończonej w połowie lipca misji kosmicznej Axiom 4 czworo gdańskich naukowców badało wpływ treningu neurofeedback EEG fal mózgowych  na funkcjonowanie psychiczne i poziom stresu astronautów w warunkach izolacji i mikrograwitacji. W W misji naukowo-technologicznej IGNIS na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS) uczestniczyło dwóch członków misji Axiom 4 – jednym z nich był Polak dr Sławosz Uznański-Wiśniewski. Tożsamość drugiego astronauty zostanie ujawniona dopiero po zamknięciu misji.

PRZECZYTAJ TEŻ: Z Gdańska do Houston! Naukowcy z AWFiS przygotowują astronautów do kosmicznej misji

Podczas misji Axiom 4 polski kosmonauta Sławosz Uznański-Wiśniewski realizował 13 eksperymentów, przygotowanych przez naukowców z różnych polskich ośrodków badawczych i zakwalifikowanych przez Polską Agencję Kosmiczną (POLSA) i Europejską Agencję Kosmiczną (ESA). Jednym z nich było opracowane przez naukowców gdańskiej AWFiS.

Projekt naukowy „Neurofeedback EEG” prowadzi zespół badaczy:

• dr hab. Marcin Dornowski, prof. AWFiS - autor, kierownik zespołu;
• dr hab. Inna Sokołowska, prof. AWFiS;
• dr Tomasz Szot;
• dr Milena Lachowicz.

Naukowcy sprawdzają, czy ludzki mózg można przygotować do radzenia sobie ze stresem w warunkach samotności, np. w kosmosie, gdzie cały organizm poddawany jest dodatkowo mikrograwitacji. Realizując pierwsze tego typu badania na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, szukali odpowiedzi na pytania: 

• czy można trenować umysł w kosmosie?
• czy bioelektryczna aktywność mózgu może być świadomie regulowana poza Ziemią, by wspierać koncentrację, odporność na stres i adaptację do ekstremalnych warunków? 

Czym jest Neurofeedback EEG?

Neurofeedback EEG to technika treningu mózgu, która pomaga nauczyć się regulowania swoich stanów psychicznych za pomocą informacji o aktywności mózgu w czasie rzeczywistym.

Obaj astronauci przeszli trening neurofeedback EEG przed wylotem w kosmos, a w trakcie misji na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Trening miał pomóc astronautom lepiej radzić sobie ze stresem w izolacji kosmicznej i przy braku grawitacji, co miałoby pomóc w osiągnięciu większej koncentracji tym samym większej wydajności w pracy.

- Obaj uczestniczący w eksperymencie astronauci przeszli przygotowany przez nas trening neurofeedback, ale dla jednego z nich przygotowaliśmy go w wersji placebo. Jednak ani my, ani astronauci, nie wiedzieliśmy, kto realizuje tę wersję.
prof. Marcin Dornowski

W trakcie misji astronauci każdego dnia wypełniali ankiety, dzięki czemu monitorowali swój stan psychiczny.

- Odpowiadali np. na pytania „czy w danym momencie jesteś zadowolony z tego co robisz?” - wyjaśnia prof. Dornowski. - Skontrolowaliśmy stan astronautów przed misją i po misji. Po zakończeniu fazy eksperymentalnej w przestrzeni kosmicznej przeprowadzono badania kontrolne astronautów. Ich stan badaliśmy pod względem neurofizjologicznym, psychologicznym, neuropsychologicznym, psychomotorycznym i biochemicznym.

PRZECZYTAJ TEKŻE: Bursztyn z Sobieszewa leci w kosmos! Co jeszcze zabierze polski astronauta?

Powstanie raport z przebiegu eksperymentu 

Po zakończeniu fazy eksperymentalnej w przestrzeni kosmicznej, w dniach 19–24 lipca przeprowadzono badania kontrolne astronauty w dwóch ośrodkach:

• w siedzibie AXIOM Space w Houston (USA),
• oraz w Europejskim Centrum Astronautycznym (EAC) w Kolonii (Niemcy).Na złożenie raportu do Europejskiej Agencji Kosmicznej naukowcy mają czas do grudnia 2025 r.

Teraz przed naukowcami analiza wyników i przygotowanie wniosków. 

- W naszej wstępnej opinii, biorąc pod uwagę zarówno dotychczasowe wyniki badań, jak i zachowanie astronautów, efekty eksperymentu są takie, jakich oczekiwaliśmy. Ale poczekajmy na pełne wyniki badań, które to potwierdzą.

Gdańscy naukowcy liczą na to, że ich badania zostaną zaakceptowane jako standardowa procedura przygotowania kosmonautów, ale również znajdą zastosowanie w innych sytuacjach, wymagających opanowania stresu, np. w medycynie, sporcie czy rehabilitacji. - Każda metoda obniżająca wpływ stresu na organizm, a przez to zwiększająca lub utrzymująca jego efektywność, jest na wagę złota - podkreślają.