Jak chronić śródmieście Gdańska? Wraca pomysł utworzenia parku kulturowego

Park kulturowy w Gdańsku. Czym jest i dlaczego miasto chce go utworzyć?

Park kulturowy to rodzaj ochrony prawnej dla obszarów o szczególnych wartościach kulturowych. Jego celem jest zachowanie walorów krajobrazu, historycznych i kulturowych, oraz tradycji budowlanej danego regionu. 

Park kulturowy tworzy się przez uchwałę rady gminy, która określa jego nazwę, granice i sposób ochrony. Na terenie parku obowiązują zakazy i ograniczenia, np. dotyczące robót budowlanych czy działalności handlowej i usługowej.

Pierwsza próba utworzenia parku kulturowego w Gdańsku

Pierwszy projekt uchwały wprowadzającej park kulturowy w centrum Gdańska powstał pod koniec 2022 roku. Jego obszar miał obejmować teren historycznego Głównego Miasta ograniczony ulicami: Wapienniczą, Grodzką, Podwale Staromiejskie, Targ Drzewny, Wały Jagiellońskie, Podwale Przedmiejskie, Szafarnia, Na Stępce.

Potrzebę jego ustanowienia uzasadniano nie tylko koniecznością ochrony zabytków oraz poprawy jakości przestrzeni publicznej, ale i podniesieniem jakości życia mieszkańców zabytkowego śródmieścia, które od dłuższego czasu się wyludnia, przekształcając w dzielnicę najmu krótkoterminowego.

Jakie problemy ma rozwiązać park kulturowy w Gdańsku?

Powstrzymać ten proces miało wyeliminowanie lub ograniczenie zjawisk szkodliwych wizerunkowo oraz najbardziej uciążliwych. Zidentyfikowano je na podstawie badań wśród mieszkańców. Ci wskazywali m.in. 

• usługi o charakterze erotycznym,
• zbiórki uliczne z wykorzystaniem zwierząt,
• życie nocne,
• działalność ogródków gastronomicznych,
• nieregulowany handel w przestrzeni publicznej,
• występy muzyczne i inne występy uliczne,
• a także jarmarki: św. Dominika i bożonarodzeniowy.

Najważniejsze założenia pierwotnego projektu uchwały

Opracowany w 2022 roku projekt uchwały zawierał szereg zakazów i obostrzeń. Całkowitemu zakazowi miały podlegać: 

• działalność usługowa o charakterze erotycznym,
• zbiórki uliczne z wykorzystaniem zwierząt,
• używanie nagłośnienia, a także instrumentów dętych i perkusyjnych podczas występów ulicznych,
• reklamowanie usług i towarów poza miejscem prowadzenia działalności gospodarczej (np. reklamowania lokali gastronomicznych poprzez „naganiaczy” i „staczy” trzymających tablice reklamowe),
• stosowanie laserów, listew LED, neonów i światła pulsującego,
• sprzedaż „z ręki” oraz usługi sezonowe, takie jak zaplatanie warkoczyków.

Ponadto działalność artystyczna w przestrzeni Parku miała być dozwolona tylko dla posiadaczy identyfikatorów, i wyłącznie w określonych godzinach. Ogródki gastronomiczne natomiast mogłyby funkcjonować nie dłużej niż do godz. 22 w dni powszednie i do godz. 24 w weekendy.

Obostrzenia dotyczyły także mieszkańców. Np. wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, rynien, balustrad czy schodów miała uwzględniać uwarunkowania historyczne. 

Dlaczego park kulturowy w Gdańsku nie powstał?

Prezydentka Gdańska Aleksandra Dulkiewicz w marcu 2023 roku oświadczyła, że parku na razie nie będzie. Uzasadniła to koniecznością ochrony działających w Śródmieściu przedsiębiorców. 

– Park kulturowy narzucał dużo ograniczeń i nowych wydatków dla przedsiębiorców, którzy już i tak są bardzo mocno obciążeni finansowo. Niektórzy do dzisiaj odczuwają skutki pandemii, a galopująca inflacja, gigantyczne wzrosty cen energii i rosnące koszty pracy są dla naszych gdańskich firm, restauracji, sklepów coraz bardziej kłopotliwe – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, obiecując jednocześnie zwiększenie nakładów na zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańcom Śródmieścia i innych przebywającym tam osobom.

Park kulturowy w Gdańsku. Powrót do pomysłu i konsultacje społeczne

Władze Gdańska w maju tego roku ogłosiły, że wracają do idei ustanowienia parku kulturowego na gdańskim Głównym Mieście, a teraz poinformowały o konsultacjach społecznych w tej sprawie, które odbędą się między 1 września a 31 października.

Jak będą wyglądać konsultacje społeczne?

• Od 1 do 14 września prowadzone będzie badanie ankietowe (w formie online oraz papierowej). 

Wypełnienie ankiety ma zająć ok. 10-15 minut. Pytania będą dotyczyły takich kwestii, jak: handel uliczny, sztuka uliczna, obecność meleksów czy wykorzystanie przedproży i bram wodnych. 

Badanie – zapewniają organizatorzy – będzie w pełni anonimowe, a zebrane dane zostaną zaprezentowane jedynie w postaci zbiorczych zestawień statystycznych.

• 13 września w godz. godz. 10.00-12.00 planowany jest spacer badawczy „Główne Miasto w praktyce: co działa, co wymaga zmiany?”. 

Ma on stanowić okazję do rozmowy o tym, co w Głównym Mieście cenimy i z czego jesteśmy dumni, a co wymaga zmiany. Udział w spacerze będzie możliwy po wcześniejszej rejestracji poprzez stronę internetową.

• Ponadto odbyć się mają trzy spotkania warsztatowe (udział w nich będzie możliwy po wcześniejszej rejestracji online):
  • 24 września 2025 roku – Estetyka Śródmieścia – jak chronić historyczny charakter przestrzeni?,
  • 8 października 2025 roku – Przestrzeń publiczna – muzycy, meleksy i nielegalny handel,
  • 22 października 2025 roku – Jak znaleźć równowagę? Przedsiębiorcy wobec regulacji Parku kulturowego.

Gdzie znaleźć więcej informacji o parku kulturowym w Gdańsku?

Szczegółowe informacje, cele i założenia parku kulturowego w Gdańsku dostępne są na poświęconej mu stronie internetowej.