Archeolodzy wracają na Westerplatte. W 2026 roku ruszą badania nowych koszar

Archeolodzy ponownie na Westerplatte

Kolejny etap badań archeologicznych ma się rozpocząć w marcu 2026 roku. Tym razem będą one dotyczyć północnego skrzydła tzw. nowych koszar. Aby zrealizować projekt, konieczna będzie wycinka znajdujących się tam drzew. W kolejnych latach muzeum planuje nowe nasadzenia.

W latach 1926–1939 na Westerplatte funkcjonowała Wojskowa Składnica Tranzytowa – polska placówka ulokowana na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Znajdowały się tam magazyny amunicyjne strzeżone przez wartowników. We wrześniu 1939 roku obrońcy Westerplatte przez siedem dni odpierali ataki znacznie silniejszych wojsk niemieckich. W latach 1935–1937 powstały tzw. nowe koszary. Zwane są „nowymi”, aby odróżnić je od tzw. starych koszar – ceglanego budynku z końca XIX w., w którym koszarowano załogę składnicy w latach 1926–1937.

CZYTAJ TEŻ: Muzeum Westerplatte: Podpisano umowę na projekt wystawy głównej

Jak na swoje czasy były to koszary wyjątkowo nowoczesne – wyposażone w centralne ogrzewanie, jasne i przestronne pomieszczenia oraz solidną konstrukcję żelbetową. W budynku mieściły się m.in. izby mieszkalne, pomieszczenia dowództwa, izba chorych, kuchnia, jadalnia, magazyny broni i żywności, węzeł sanitarny, centrala telefoniczna, radiostacja, zapasowa elektrownia, a także motopompy, agregaty i kotłownia. Umieszczono tu również ukryte stanowiska ciężkich karabinów maszynowych, znane jako wartownia nr 6.

W razie ataku obiekt miał przejąć rolę centrum dowodzenia, schronu dla załogi oraz głównego miejsca udzielania pomocy medycznej. To właśnie w nowych koszarach przebywali dowódca mjr Henryk Sucharski i jego zastępca kpt. Franciszek Dąbrowski, a także działał główny punkt opatrunkowy, gdzie o życie rannych walczył lekarz załogi, kpt. Mieczysław Słaby.

- W trakcie walk największe szkody w budynku spowodowała eksplozja niemieckiej bomby, która zniszczyła klatkę schodową. W 1945 r. północna część koszar została wysadzona w powietrze przez wycofujące się z Westerplatte oddziały niemieckie. Dalszych zniszczeń dokonano, wysadzając w południowym skrzydle budynku niewybuchy i niewypały, już po zakończeniu działań wojennych - informuje Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. 

To pierwsze badania tego obiektu

To będą pierwsze badania archeologiczne przy nowych koszarach. Teren północnego skrzydła koszar nie został dotąd zbadany przez archeologów. Planowane prace potrwają od marca do lipca 2026 r. i będą polegały na wykonaniu wykopów archeologicznych i sprawdzaniu gruntu przy użyciu detektorów metalu.

Filip Kuczma, kierownik Działu Archeologii MIIWŚ mówi, że nie wiadomo, jakie odkrycia przyniosą badania. 

- Na archiwalnym zdjęciu z 1946 r. widać osoby stojące na posadzce dawnej jadalni znajdującej się w suterenie północnego skrzydła koszar. Po górnych kondygnacjach tej części nie ma już śladu. Na powojennych zdjęciach lotniczych widać porozrzucane w okolicy fragmenty konstrukcji wysadzonego skrzydła. Dysponujemy również fotografiami z połowy lat 60. XX w. pokazującymi budowę drogi prowadzącej do wznoszonego w tym czasie pomnika Obrońców Wybrzeża. Nowy ciąg komunikacyjny poprowadzono prawdopodobnie bezpośrednio na reliktach północnego skrzydła koszar – informuje.

Celem badań jest częściowe odsłonięcie pozostałości północnego skrzydła koszar i udokumentowanie stanu ich zachowania.

Muzeum Westerplatte

To przedsięwzięcie realizowane w ramach Wieloletniego Programu Rządowego, przyjętego 24 października 2023 r. Projekt zakłada przywrócenie historycznego stanu zagospodarowania Wojskowej Składnicy Tranzytowej. Zaplanowane jest odtworzenie układu ścieżek i wybranych obiektów WST, w tym m.in. budynku zawiadowcy stacji i sześciu schronów amunicyjnych. Obiekty zostaną poddane pracom konserwatorskim, a pozostałości istniejących reliktów odsłonięte, zabezpieczone i wyeksponowane dla zwiedzających. Przewidziano uczytelnienie w terenie historycznego przebiegu torowiska wzdłuż pierwszej i drugiej linii schronów amunicyjnych.

Przestrzeń zostanie wyposażona w nową, spójną małą architekturę.

Powstanie podziemny budynek

W ramach drugiego etapu, u podnóża pomnika Obrońców Wybrzeża, powstanie podziemny budynek Muzeum Westerplatte. Wewnątrz będzie można oglądać wystawę stałą o powierzchni ok. 3000 m. kwadr. opowiadającą o historii obrony Westerplatte, prowadzonej przez polskich żołnierzy i znaczeniu tego miejsca w historii Polski i świata.