Prof. Brunon Synak ma swoją ulicę w Chwaszczynie. Wkrótce 10. rocznica jego śmierci

Inicjatywa pojawiła się w styczniu 2023 r. Wtedy Komitet Mieszkańców ul. Rewerenda i Polnej w Chwaszczynie, wraz z sołeckimi partnerami, wniósł do Rady Miejskiej w Żukowie wniosek o nadanie działce drogowej (tzw. Nowa Rdestowa) na odcinku od ul. Gdyńskiej w Chwaszczynie do granicy gminy Żukowo z Gdynią patrona, wskazując na Profesora Brunona Synaka. 8 sierpnia 2023 r. Rada Miejska w Żukowie jednogłośnie jednogłośnie poparła ten wniosek.

- Mamy to! Profesor Brunon Synak patronem ulicy w Chwaszczynie! Podczas dzisiejszej sesji Rady Miejskiej w Żukowie, radni jednogłośnie zdecydowali, aby tzw. Nowej Rdestowej w Chwaszczynie nadać oficjalną nazwę: ul. Profesora Brunona Synaka - napisał tego dnia na Facebooku radny Jacek Fopke. - Ulica, której od dziś patronuje prof. Synak powstała w ramach budowy Trasy Kaszubskiej i łączy lokalnie Gdynię z Chwaszczynem. Tym samym jest jedną z ważniejszych w naszym sołectwie i gminie. Bardzo się cieszę, że ta inicjatywa Komitetu Mieszkańców ul. Rewerenda i Polnej w Chwaszczynie zyskała szerokie poparcie chwaszczyńskich organizacji, pana burmistrza i Rady Miejskiej.  Wszystkim zaangażowanym bardzo serdecznie dziękuję!

CZYTAJ RÓWNIEŻ: Kaszubskość jest fundamentalną częścią mojej tożsamości, a polskość z niej wyrasta

Już niedługo minie 10. rocznica śmierci prof. Brunona Synaka, którego dorobek nadal oddziałuje na wiele środowisk na Kaszubach i Pomorzu. Rocznica ta jest okazją do przywołania wspomnień o profesorze i dyskusji nad aktualnością problematyki, którą zajmował się w swojej działalności naukowej, samorządowej oraz społecznej. Dlatego dzisiaj także Sejmik Województwa Pomorskiego, Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie, Instytut Kaszubski, Instytut Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego oraz Europejskie Centrum Solidarności zapraszają na spotkanie „Brunon Synak - Kaszëba, uczony, obywatel”. Spotkanie odbędzie się o godz. 17.30 w Bibliotece Europejskiego Centrum Solidarności. Wydarzenie zakończy recital kaszubskiego barda Pawła Ruszkowskiego. Wstęp na spotkanie jest wolny.

Profesor Brunon Synak 

Urodził się 23 października 1943 r. w małej kaszubskiej wsi Podjazy niedaleko Sulęczyna. Ukończył kościerskie Liceum Pedagogiczne i w 1963 roku podjął naukę w Studium Nauczycielskim Wychowania Fizycznego w Gdańsku. Studia kontynuował na kierunku pedagogika w Wyższej Szkole Pedagogicznej. Tu działał w Naukowym Kole Socjologicznym przy Katedrze Socjologii. W 1969 roku uzyskał tytuł magistra na podstawie pracy (nagrodzonej przez rektora) poświęconej drogom życiowym młodzieży z Jego rodzinnej wsi Podjazy.

Po ukończeniu studiów pracował jako socjolog zakładowy w Gdyńskich Zakładach Radiowych „Radmor”. Wkrótce awansował na funkcję kierownika Sekcji Spraw Osobowych, jednak po roku pracy w „Radmorze” podjął studia doktoranckie w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego. Pod kierunkiem profesora Stefana Nowakowskiego napisał rozprawę doktorską na temat sytuacji życiowej i materialnej osób starszych na wsi. Wybór prof. Synaka padł na problem starych rolników, którzy z powodu braku następców swoje gospodarstwa przekazywali państwu za emeryturę i w samotności dożywali swych dni. Temat ten kierował uwagę na problematykę urbanizacji, ale także na ogólniej rozumiane zagadnienie starości, które w późniejszych latach powracało w aktywności badawczej profesora Synaka.

CZYTAJ TAKŻE: Umacnianie tożsamości i jedności, czyli historia zjazdów Kaszubów na Pomorzu

Po obronie doktoratu w 1973 roku powrócił na Pomorze i znalazł zatrudnienie w Zakładzie Socjologii Uniwersytetu Gdańskiego, którego kierownikiem był prof. Bolesław Maroszek. Od początku swej kariery pracownika naukowego UG prof. Synak dużo publikował, prowadził badania empiryczne oraz był niezwykle aktywny w stowarzyszeniach naukowych i regionalnych. W celach edukacyjnych nawiązywał także kontakty z zagranicznymi ośrodkami uniwersyteckimi. Wyjeżdżał m.in. do Stanów Zjednoczonych, Finlandii, Wielkiej Brytanii i Niemiec. W 1983 roku otrzymał stopień doktora habilitowanego. W 1989 roku został kierownikiem Zakładu Socjologii Ogólnej. 27 grudnia 1993 roku otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych.

Prof. Synak trzykrotnie pełnił funkcję prorektora Uniwersytetu Gdańskiego (w latach 1984–1985 był prorektorem ds. studenckich, a od 1990 roku przez dwie kadencje prorektorem ds. kształcenia). Jako członek kolegium rektorskiego zmierzał do wprowadzenia reform, m.in. organizowania wykładów wydziałowych, przejścia na punktowy system zaliczania przedmiotów, zwiększenia możliwości wyboru przedmiotów przez studentów, otwarcia na współpracę z zagranicą, a przede wszystkim wprowadzenia studiów dwustopniowych. Duży wpływ na Jego działalność na tym polu odegrały obserwacje, jakie wyniósł ze swych podróży zagranicznych.

Od 2002 do 2010 roku pełnił funkcję przewodniczącego Sejmiku Województwa Pomorskiego. Był też m.in. prezydentem Baltic Sea States Subregional Co-operation (BSSSC) oraz członkiem Komitetów Regionów Unii Europejskiej. Działając w europejskich i regionalnych instytucjach i organizacjach, za główny cel stawiał sobie promowanie Kaszubów na scenie międzynarodowej oraz wspieranie ich interesów w Polsce.

Od 1985 roku profesor Synak należał do Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Szczególną opieką otaczał studencki klub Pomorania. W latach 1998–2004 pełnił funkcję Prezesa Zarządu Głównego ZKP. Rok po jego wyborze na to stanowisko odbył się I Zjazd Kaszubów w Chojnicach. Prof. Synak doprowadził do urzeczywistnienia pomysłu księdza infułata Stanisława Bogdanowicza, proboszcza bazyliki Mariackiej w Gdańsku, by w krużgankach klasztoru przy kościele Pater Noster w Jerozolimie umieścić tablicę z kaszubską wersją modlitwy „Ojcze nasz”. Pielgrzymka kaszubska do Ziemi Świętej odbyła się w jubileuszowym 2000 roku. Uczestniczyło w niej ponad 400 osób, w tym metropolita gdański abp Tadeusz Gocłowski, który dokonał poświęcenia tablicy z kaszubskim tekstem Modlitwy Pańskiej. W tym samym roku Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie na własność przejęło siedziby Kaszubskiego Uniwersytetu Ludowego w Wieżycy i Starbieninie.

POLECAMY RÓWNIEŻ: O Kaszubach w 18 językach świata na Dzień Jedności Kaszubów

Kolejną inicjatywą prof. Synaka był wyjazd Kaszubów do Rzymu w październiku 2004 w intencji beatyfikacji biskupa Konstantyna Dominika. W watykańskiej Bazylice św. Piotra i Pawła po raz pierwszy w jej historii odprawiono wówczas nabożeństwo z elementami liturgii w języku kaszubskim. Za Jego kadencji trwały również prace nad przyjętą na początku 2005 ustawą o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz języku regionalnym.

Prof. Synak ma w swoim dorobku kilkaset rozpraw naukowych, które ukazały się w kraju i za granicą, w formie artykułów i książek. Napisał m.in. następujące publikacje: 

• Obraz społeczności kaszubskiej – wstępne rozpoznanie socjologiczne (1990), 
• Subiektywne aspekty tożsamości kulturowo-etnicznej ludności Kaszub (1990), 
• Kaszubska tożsamość – aspekty świadomościowe (1991), 
• Tożsamość kaszubska dziś – jej zagrożenia i perspektywy rozwoju (1991), 
• Kaszubska tożsamość. Ciągłość i zmiana (1998).

W roku 2010 wydał bardzo cenioną Moją kaszubską stegnę, książkę wspomnieniową, dzieło z pogranicza literatury pięknej i studium socjologicznego (którym początkowo miało być). Z tej właśnie publikacji pochodzą słowa Profesora, w których odnosi się do swojego zaangażowania w sprawy kaszubskie:

Gdy zastanawiam się, czy warto było się angażować, poświęcać tyle czasu nawet pieniędzy na rzecz kaszubskiej społeczności, to odpowiedź jest jednoznaczna: zdecydowanie warto! Nie jest najważniejsze, czy ktoś bardziej lub mniej to zauważył, czy lepiej lub gorzej ocenił. Robiłem to nie dla nagród, poklasku, przypodobania się innym. Chciałem przecież spłacić zaciągnięty dług

prof. Brunon Synak / naukowiec, regionalista, zasłużony Kaszuba

Za swoje działania na rzecz małej ojczyzny oraz badania nad kaszubszczyzną i regionalizmem został wyróżniony m.in. Medalem Stolema (1991) przyznawanym przez Klub Studencki Pomorania, Srebrną Tabakierą Abrahama (2007) i Medalem Księcia Mestwina II (2011) przyznawanym przez Radę Miasta Gdańska.

W 2012 roku otrzymał Nagrodę Naukową Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza, przyznawaną wybitnym trójmiejskim naukowcom. Aby uczcić to wyróżnienie, a także z okazji 70. urodzin jego zdobywcy, 16 listopada br. w Centrum Św. Jana w Gdańsku odbyło się spotkanie z prof. Brunonem Synakiem. Tego dnia Profesorowi wręczono księgę pamiątkową pt. O społecznym znaczeniu tożsamości, miejsca i czasu życia. Publikacja, wydana przez Zrzeszenie Kaszubskie-Pomorskie, została przygotowana – w tajemnicy przed Profesorem – by uczcić Jego jubileusz. Zawiera 30 artykułów, 15 z zakresu gerontologii społecznej oraz 15 dotyczących zagadnień narodowych, etnicznych, regionalnych i lokalnych, czyli dziedzin, którymi w swoim bogatym w dokonania życiu zawodowym zajmował się prof. Synak. Ponadto w książce opublikowano „Szkic do sylwetki Brunona Synaka”, „Zapiski przyjaciół ze współpracy z Brunonem Synakiem” oraz bibliografię Jego prac.

Profesor Brunon Synak zmarł 18 grudnia 2013 r. w Gdańsku. (ze strony archiwum.kaszubi.pl)

 „Ten artykuł został wsparty przez program grantowy „Media lokalne na rzecz demokracji” Journalismfund Europe”