Wybory samorządowe 2024. Co warto wiedzieć? Najważniejsze informacje

Wybory samorządowe. Co warto o nich wiedzieć?

Co prawda kadencje samorządów kończyły się w 2023 r., jednak rząd PiS przyjął zdecydował o jednorazowym wydłużeniu kadencji samorządów do końca kwietnia 2024 r. - w powodu kolizji terminu z przypadającymi wtedy wyborami parlamentarnymi. Do tego sześć lat temu wprowadzono zasadę dwukadencyjności wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Oznacza to, że zajmujący te stanowiska po wyborach w 2018 r. będą mogły ubiegać się o nie jeszcze tylko raz.

Wójt, burmistrz i prezydent są organami wykonawczymi gminy. Wójt pełni tę funkcję w gminie wiejskiej, burmistrz - w gminie, w której siedziba władz znajduje się w mieście położonym na terytorium tej gminy, a prezydent w miastach powyżej 100 tys. mieszkańców oraz tych, w których istniała funkcja prezydenta przed 1990 r.

Jeśli żaden z kandydatów na wójta, burmistrza czy prezydenta nie dostanie więcej niż połowy ważnie oddanych głosów, przeprowadza się drugą turę. Może się też zdarzyć tak, że w wyborach w danej gminie (mieście) wystartuje tylko jeden kandydat. Jeśli nie uzyskałby więcej niż połowy ważnie oddanych głosów, wówczas wójta (burmistrza, prezydenta) wybierze rada gminy (miasta) w głosowaniu tajnym bezwzględną większością głosów rady.

Wybory 2024. Kalendarz wyborczy

Do 12 lutego musiała pojawić się informacja o okręgach wyborczych, ich granicach, numerach i liczbie radnych wybieranych w każdym okręgu wyborczym oraz o wyznaczonej siedzibie terytorialnej komisji wyborczej. Również do 12 lutego do Państwowej Komisji Wyborczej lub komisarza wyborczego musiała wpłynąc informacja o utworzeniu komitetu wyborczego. Z kolei 22 lutego minął termin zgłaszania komisarzom wyborczym kandydatów na członków terytorialnych komisji wyborczych.

• do 27 lutego - powołanie przez komisarzy wyborczych terytorialnych komisji wyborczych.
• do 4 marca:

- utworzenie obwodów głosowania w zakładach leczniczych, domach pomocy społecznej, zakładach karnych i aresztach śledczych oraz oddziałach zewnętrznych takich zakładów i aresztów oraz ustalenie ich granic, siedzib i numerów,

- zgłaszanie terytorialnym komisjom wyborczym list kandydatów na radnych, odrębnie dla każdego okręgu wyborczego dla wyborów do rad gmin, rad powiatów, sejmików województw 

• do 8 marca:

- podanie - w formie obwieszczenia - informacji o numerach i granicach obwodów głosowania oraz o siedzibach obwodowych komisji wyborczych, w tym o lokalach dostosowanych do potrzeb wyborców niepełnosprawnych, a także o możliwości głosowania korespondencyjnego i głosowania przez pełnomocnika,

- zgłaszanie komisarzom wyborczym kandydatów na członków obwodowych komisji wyborczych.

• do 13 marca - przyznanie przez Państwową Komisję Wyborczą jednolitych numerów dla list tych komitetów wyborczych, które zarejestrowały listy kandydatów co najmniej w połowie okręgów w wyborach do wszystkich sejmików województw.
• do 14 marca (do godz. 16) - zgłaszanie gminnym komisjom wyborczym kandydatów na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast.
• do 15 marca - przyznanie przez komisarza wyborczego numerów dla list tych komitetów wyborczych, które zarejestrowały co najmniej jedną listę kandydatów w wyborach do sejmiku województwa i nie został im przyznany numer przez Państwową Komisję Wyborczą.
• do 18 marca:

- przyznanie przez komisarza wyborczego numerów dla list tych komitetów wyborczych, które zarejestrowały co najmniej jedną listę kandydatów do rady powiatu i nie został im przyznany numer przez Państwową Komisję Wyborczą ani przez komisarza wyborczego wykonującego zadania o charakterze ogólnowojewódzkim,

- powołanie przez komisarzy wyborczych obwodowych komisji wyborczych.

• od 23 marca do 5 kwietnia (do godz. 24) - nieodpłatne rozpowszechnianie w programach publicznych nadawców radiowych i telewizyjnych audycji wyborczych przygotowanych przez komitety wyborcze.
• od 25 marca:

- zgłaszanie zamiaru głosowania korespondencyjnego przez wyborców niepełnosprawnych, w tym za pomocą nakładek na karty do głosowania sporządzonych w alfabecie Braille’a, oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat,

- zgłaszanie zamiaru skorzystania z prawa do bezpłatnego transportu do lokalu wyborczego lub bezpłatnego transportu powrotnego przez wyborców niepełnosprawnych oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat, w gminie, w której w dniu wyborów nie funkcjonuje gminny przewóz pasażerski.

Wybory 2024. Kiedy głosowanie?

• do 28 marca - podanie do publicznej wiadomości informacji o organizacji w gminach wiejskich lub miejsko-wiejskich, w dniu wyborów, bezpłatnego gminnego przewozu pasażerskiego, o którym mowa w art. 37f § 1 Kodeksu wyborczego.
• do 29 marca - składanie wniosków o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania przez wyborców niepełnosprawnych oraz przez wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat.
• do 4 kwietnia - poinformowanie wyborców niepełnosprawnych oraz wyborców, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 60 lat, którzy zgłosili zamiar skorzystania z prawa do bezpłatnego transportu do lokalu wyborczego, o godzinie transportu w dniu głosowania.
• 5 kwietnia (o godz. 24) - zakończenie kampanii wyborczej.
• 7 kwietnia w godz. 7:00 - 21:00 – głosowanie w wyborach

UWAGA! 7 kwietnia w przypadku wyborów na wójtów, burmistrzów, prezydentów miast będzie to termin I tury wyborów. Ci włodarze gmin, miast i wsi, którzy nie zostaną wybrani w I turze, staną do II tury, która odbędzie się 21 kwietnia 2024 r.