Zabytki związane z Armią Krajową zaprezentowano w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku

Eksponaty prezentowane na wystawie nawiązują do 80. rocznicy przekształcenia Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową.

– Powstanie 80 lat temu Armii Krajowej, kontynuującej konspiracyjny wysiłek zbrojny na podjęcie w niedalekiej przyszłości walki otwartej z Niemcami, to moment symboliczny w historii całej Polski. (…) Tego celu nie osiągnęliśmy, przyszło nam czekać na odzyskanie niepodległości kilkadziesiąt następnych lat. Niemniej jednak, ta walka miała swój głęboki sens, wzmacniała w nas – Polakach, poczucie tego, że nigdy nie pogodzimy się z odebraniem Polsce niepodległości, a Polakom wolności. Żołnierze wolności, bo tak określano w rocie przysięgi tych, których w 1942 roku i później przyjmowano w szeregi Armii Krajowej, są naszymi bohaterami. Dzisiaj, obchodząc 80. rocznicę przemianowania Związku Walki Zbrojnej w Armię Krajową, traktujmy to wydarzenie jako rzecz głęboko indywidualną, a nie jedynie rocznicową, okolicznościową – powiedział dr Marek Szymaniak, zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

Na wystawie można zobaczyć liczne odznaczenia należące do gen. Augusta Emila Fieldorfa ps. „Nil” (1895-1953), pochodzące ze zbiorów Muzeum Armii Krajowej w Krakowie. To m.in. Krzyż Niepodległości, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Walecznych – potrójne nadanie, Złoty Krzyż Zasługi , a także liczne medale, order zasługi oraz odznaczenia pamiątkowe.

– Postać generała „Nila” jest mocno związana z dziejami Polskiego Państwa Podziemnego, a jego tragiczne powojenne losy stanowią przykład traktowania bohaterów Podziemia przez władze komunistyczne. (…) Prezentowane w ramach cyklu „Wejście w historię” odznaczenia zostały przekazane do Muzeum AK w 2020 r. przez mieszkającą poza granicami Polski rodzinę generała – napisał w liście odczytanym podczas prezentacji eksponatów dr Marek Lasota, dyrektor Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa „Nila” w Krakowie.

Wśród pamiątek prezentowane jest także uzbrojenie  struktur konspiracyjnych i oddziałów partyzanckich Armii Krajowej, pochodzące ze zbiorów Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku.

– Chcieliśmy pokazać to, czym posługiwali się członkowie Armii Krajowej w czasie walki. Prezentujemy w gablocie zarówno granat brytyjski pochodzący ze zrzutów na potrzeby Armii Krajowej; granat, który został wyprodukowany w podziemnych zakładach; sztylet, który wyprodukowano w Krakowie na potrzeby oddziałów partyzanckich i struktur, które wezmą udział w powstaniu powszechnym, a także przedwojenny, wykorzystywany przez Wojsko Polskie karabinek Mannlicher, który został na potrzeby konspiracyjne skrócony i jako obrzyn wykorzystywany w konspiracji i w Powstaniu Warszawskim – tłumaczył Wojciech Łukaszun, kierownik Działu Zbiorów Muzeum II Wojny Światowej.

Eksponaty związane z działalnością Armii Krajowej można oglądać do połowy maja 2022 r.

Armia Krajowa – najważniejsza polska wojskowa organizacja konspiracyjna

Armia Krajowa, jak podało Muzeum II Wojny Światowej, była najważniejszą i najliczniejszą polską wojskową organizacją konspiracyjną istniejącą w czasie II wojny światowej. Jako siła zbrojna Polskiego Państwa Podziemnego wchodziła w skład Sił Zbrojnych RP podlegających Naczelnemu Wodzowi i Rządowi na uchodźctwie. Została utworzona 14 lutego 1942 r. na skutek przeorganizowania istniejącego od jesieni 1939 r. Związku Walki Zbrojnej.

– Fenomen Armii Krajowej zdumiewa nas do dziś. Była to największa podziemna armia walczącej Europy. Przez jej szeregi przeszło 450 tys. Polaków. Walczyliśmy od pierwszego dnia wojny z okupantem niemieckim i sowieckim. Ponieśliśmy ogromną ofiarę. Na tym etosie i tej idei możemy budować wspólnotę narodową. Tego etosu pozbawione są narody zachodniej Europy, co obecnie dostrzegam – powiedział dr Paweł Warot, p.o. dyrektora oddziału IPN w Gdańsku.

Muzeum II Wojny Światowej poinformowało, że w czasie okupacji struktury Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej wykorzystywały posiadane uzbrojenie do realizacji zadań związanych z walką bieżącą, oraz gromadziły środki potrzebne na wypadek planowanego powstania powszechnego. Broń i materiały wybuchowe pochodziły z zapasów z okresu kampanii polskiej, produkcji konspiracyjnej lub ze zrzutów lotniczych z Wielkiej Brytanii, były też zdobywane podczas walk z Niemcami.

 Z Armią Krajową związana jest postać Augusta Emila Fieldorfa ps. „Nil”, żołnierza Legionów Polskich i Polskiej Organizacji Wojskowej, oficera Wojska Polskiego.

Jak podało Muzeum II Wojny Światowej, w czasie Kampanii Polskiej 1939 r. dowodził on 51. pułkiem Strzelców Kresowych. Jesienią 1939 r. przedostał się do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii. W 1940 r. wyznaczony na emisariusza Naczelnego Wodza, wrócił do okupowanej Polski. W latach 1942-1944 dowodził Kierownictwem Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Od 1944 r. tworzył konspiracyjną organizację „NIE”, mającą działać po zajęciu Polski przez Armię Czerwoną. Brał udział w Powstaniu Warszawskim. Od października 1944 r. był zastępcą komendanta AK. Aresztowany w marcu 1945 r., nierozpoznany przez NKWD, był więziony w łagrach w ZSRS. W 1947 r. wrócił do Polski. Ujawnił się w maju 1950 r., a w listopadzie został aresztowany. Po ciężkim śledztwie, odrzucając propozycję współpracy z komunistami, został niesłusznie oskarżony i skazany na śmierć przez powieszenie. Wyrok wykonano 24 lutego 1953 r. Miejsce pochówku generała do dzisiaj pozostaje nieustalone.