86. rocznica mordu w Lesie Szpęgawskim. Pamiętają o „Pomorskim Katyniu”

Cmentarz Wojenny w Lesie Szpęgawskim – „Pomorski Katyń”. 86. rocznica mordu

Cmentarz Wojenny w Lesie Szpęgawskim określany jest jako „Pomorski Katyń”. Jest to trzecie, po Piaśnicy koło Wejherowa (14 tys. ofiar) i Mniszku pod Świeciem (13 tys.), miejsce największego na Pomorzu niemieckiego ludobójstwa. Co roku w rocznicę ludobójstwa na Kociewiu delegacje, poczty sztandarowe, samorządowcy, przedstawiciele różnych środowisk, młodzież oraz mieszkańcy spotykają się, aby oddać hołd pomordowanym. Spotykają się również dlatego, żeby przypomnieć o tragicznych wydarzeniach z czasów II wojny światowej.

– Ta ziemia pamięta ile ludzkich serc straciło tu życie – mówi Wioleta Strzemkowska-Konkolewska, starosta starogardzka. – Już na początku września 1939 roku Niemcy rozpoczęli swój plan eksterminacji polskiej ludności. W tym miejscu, w Lesie Szpęgawskim, ludności z Kociewia, ludności reprezentującej elity, inteligencję. Pozbawienie narodu inteligencji powoduje, że część pozostała jest słabsza. Nie odpiera oporu, nie potrafi tak skutecznie się organizować, jak to powinno być. Dlatego współcześnie nie możemy zapomnieć o tym, że wojnę wywołuje człowiek.

Starosta nawiązała do sytuacji w Ukrainie, gdzie wojna trwa już od ponad trzech lat, ale i do wojny rozgrywającej się na Bliskim Wschodzie. 

– Nie możemy poddawać się tej ideologizacji, temu odczłowieczeniu i nawoływaniu do dyskryminowania jednego człowieka przeciw drugiemu – podkreśliła Wioleta Strzemkowska-Konkolewska.

Oprawę muzyczną podczas tegorocznych uroczystości zapewniła Harcerska Orkiestra Dęta z Tczewa, której dźwięki nadały wydarzeniu szczególnie podniosłego charakteru.

Skala zbrodni w Lesie Szpęgawskim

W każdej z 32 mogił śmierć mogło ponieść od 250 do 450 osób. Liczba ofiar waha się od 5 do 7 tys. Szacuje się, że Niemcy rozstrzelali w tym miejscu 25 proc. kociewskich nauczycieli oraz 50 proc. księży diecezji chełmińskiej. Zginęli również wszyscy (1,6 tys.) pensjonariusze Zakładu Psychiatrycznego w Kocborowie. 

– To Golgota Kociewia, gdzie spoczywają doczesne szczątki poległych i zamordowanych naszych braci, sióstr, chorych, personelu szpitala w Kocborowie, samorządowców, nauczycieli, kapłanów, kleryków, naszych braci i sióstr z całego Kociewia. Przychodzimy tu z potrzeby serca, aby zanosić modlitwę za bohaterów, którzy oddali swoje życie w pierwszych miesiącach II wojny światowej – podkreślają księża.

Ofiary Lasu Szpęgawskiego. Inteligencja, duchowni, Żydzi

Jako pierwsi w Lesie Szpęgawskim ofiarą mordu padli starogardzcy Żydzi, następnie zamordowano 88 pacjentów szpitala psychiatrycznego w Kocborowie. Las Szpęgawski stał się miejscem straceń polskiej inteligencji, działaczy społecznych i politycznych z Pomorza oraz duchownych. Jesienią 1939 roku Niemcy wymordowali niemal całą Kapitułę Katedralną diecezji chełmińskiej oraz profesorów pelplińskiego seminarium. W sumie od września 1939 r. hitlerowcy rozstrzelali około 7000 osób – także wielu tczewian.

Nowy pomnik w Lesie Szpęgawskim

Jak podkreślają przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej, „Niestety, wciąż potrzeba badań archiwum, bo w grobach spoczywają bezimienne ofiary. Niedawno powstał nowy pomnik w formie ściętych pni drzew, który kosztował 1,9 mln zł. Monument składa się ze 117 betonowych drzew i 33 betonowych pni. Na ich słojach są wypisane imiona i nazwiska ponad 2,5 tys. znanych ofiar. Historię miejsca przybliżają też specjalne tablice.”