Port Gdynia stawia na odpowiedzialny rozwój i realne działania na rzecz klimatu

Rozmowa z Darią Mróz, kierownikiem Działu Ochrony Środowiska w Zarządzie Morskiego Portu Gdynia S.A.

W kontekście nadchodzących przepisów UE obowiązujących od 2030 roku – na jakim etapie są przygotowania Portu Gdynia do wdrożenia instalacji umożliwiających zasilanie statków z lądu (On-Shore Power Supply)? Jakie są największe wyzwania techniczne i finansowe tego procesu? 

Port Gdynia jest obecnie na zaawansowanym etapie przygotowań do wdrożenia systemu zasilania statków z lądu (On-Shore Power Supply). Trwają prace nad finalizacją kompleksowej koncepcji OPS obejmującej cały obszar portu. Priorytetowo potraktowaliśmy miejsca cumowania jednostek objętych wymogiem stosowania przyłączy, to znaczy statków kontenerowych, promów oraz wycieczkowców.

Na istniejącym Terminalu Promowym funkcjonuje już instalacja OPS o mocy 3 MW i napięciu 11 kV, dostosowana do pracy w dwóch częstotliwościach: 50/60 Hz. 

ZOBACZ TEŻ: Port Gdynia nie zwalnia tempa. Umowa na strategiczną rozbudowę podpisana

Koncepcja OPS obejmuje budowę instalacji na Nabrzeżach Helskim i Bułgarskim – przeznaczonych dla statków kontenerowych – gdzie planowane jest wdrożenie infrastruktury zasilającej dla czterech stanowisk statkowych. Na Nabrzeżu Francuskim powstanie instalacja OPS dla statków wycieczkowych. W tym przypadku mamy do czynienia ze szczególnie wymagającym wyzwaniem technicznym – jednostki tego typu mogą potrzebować mocy na poziomie nawet 20 MW, co stawia wysokie wymagania przed infrastrukturą energetyczną portu. Jest to moc porównywalna z mocą pobieraną przez niewielkie miasto.

W wymiarze finansowym kluczowe jest zapewnienie stabilnego montażu finansowego inwestycji – zarówno w zakresie budowy, jak i późniejszego utrzymania systemu. Port Gdynia aktywnie analizuje możliwości pozyskania funduszy zewnętrznych, w tym środków unijnych, które mogą znacząco przyspieszyć proces realizacji OPS i ograniczyć koszty po stronie portu.

Podczas konferencji wielokrotnie podkreślano, że porty, które nie zaproponują partnerom realnych rozwiązań klimatycznych, mogą stracić konkurencyjność. Jakie konkretne projekty dekarbonizacyjne Port Gdynia zamierza wdrażać w najbliższych latach, aby utrzymać swoją pozycję na Bałtyku? 

Port Gdynia konsekwentnie dąży do redukcji emisji w transporcie morskim oraz w usługach portowych, mając świadomość, że przewagi konkurencyjne w branży będą w coraz większym stopniu wynikać ze zdolności do oferowania niskoemisyjnych rozwiązań. W najbliższych latach planujemy realizację szeregu projektów wspierających dekarbonizację zarówno transportu, jak i działalności portowej. Kluczowym elementem tych działań jest kompleksowe wdrożenie systemów zasilania statków z lądu. Dzięki temu jednostki przebywające w Porcie Gdynia będą mogły wyłączać generatorowe układy spalinowe podczas postoju, co znacząco ograniczy lokalne emisje CO₂, NOx, SOx oraz hałas.

Równolegle prowadzimy działania na rzecz transformacji energetycznej infrastruktury portowej. Obejmują one budowę Głównego Punktu Zasilania (GPZ), który umożliwi w przyszłości zasilanie portu energią pochodzącą ze źródeł odnawialnych, zarówno pozyskiwaną z rynku, jak i wytwarzaną potencjalnie w instalacjach umieszczonych na terenach portowych. W ramach tych przedsięwzięć modernizujemy również oświetlenie portowe, zastępując je energooszczędnymi oprawami LED z inteligentnymi systemami sterowania. Operatorzy terminali w Porcie Gdynia systematycznie zastępują sprzęt i pojazdy spalinowe rozwiązaniami elektrycznymi. 

Istotnym kierunkiem rozwoju Portu Gdynia jest również infrastruktura bunkrowania paliw alternatywnych. Obecnie obejmuje ona możliwość bunkrowania LNG, jednak rynek żeglugowy coraz silniej kieruje się w stronę rozwiązań nisko- i zeroemisyjnych, takich jak biopaliwa, metanol czy wodór. Z tego względu port analizuje perspektywę stopniowego rozszerzania oferty bunkrowej o kolejne typy paliw, zgodnie z tempem transformacji światowej floty, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki Bałtyku.

Jednocześnie prowadzone są analizy dotyczące rozwoju lokalnych źródeł zielonej energii oraz potencjalnej współpracy z partnerami energetycznymi w zakresie budowy w przyszłości regionalnego hubu paliw alternatywnych dla żeglugi. Takie rozwiązania mogłyby stanowić element kompleksowego ekosystemu energetycznego portu, łącząc produkcję, magazynowanie i dystrybucję niskoemisyjnych paliw.

Wszystkie te działania mają wspólny cel: umocnienie pozycji Portu Gdynia jako nowoczesnego portu, przygotowanego do obsługi żeglugi przyszłości i aktywnie wspierającego transformację energetyczną sektora morskiego. Dzięki konsekwentnym inwestycjom w energetykę i paliwa alternatywne Port Gdynia pozostanie atrakcyjnym partnerem zarówno dla przewoźników, jak i operatorów terminalowych realizujących politykę zrównoważonego rozwoju.

Wspomniano, że tematy klimatyczne schodzą dziś z głównego nurtu debaty publicznej, choć pozostają kluczowe dla funkcjonowania portów. Co Państwa zdaniem należy zrobić, by kwestie środowiskowe ponownie znalazły się w centrum zainteresowania branży morskiej i decydentów? 

W obecnej sytuacji geopolitycznej temat bezpieczeństwa dominuje także w sektorze morskim, szczególnie w portach o podwójnym przeznaczeniu, takich jak Port Gdynia. Nie oznacza to jednak spadku znaczenia kwestii klimatycznych – przeciwnie, są one coraz bardziej związane z bezpieczeństwem energetycznym i konkurencyjnością portów. Transformacja środowiskowa staje się dziś elementem strategicznym, a nie tylko działaniem wizerunkowym.

Port Gdynia, jako aktywny członek Baltic Ports Organization (BPO), podpisał w 2023 roku w Ystad Deklarację Klimatyczną, deklarując redukcję emisji gazów cieplarnianych, rozwój świadomości ekologicznej oraz współpracę z partnerami międzynarodowymi.

Realizujemy kolejne projekty wpisujące się w strategię #GreenPort. Przykładem jest farma fotowoltaiczna na Magazynie 14 – ponad 1200 paneli o mocy 0,5 MW, która zasila cały Port Zachodni. Równolegle opracowywane są zasady umożliwiające instalacje OZE przez najemców oraz prowadzone są analizy dotyczące magazynów energii, niezbędnych m.in. przy przyszłym zasilaniu statków z lądu.

Port Gdynia odgrywa również rolę w transformacji paliwowej żeglugi. Obecnie funkcjonuje bunkrowanie LNG w formule truck-to-ship, a analizie podlega rozwój paliw alternatywnych, takich jak bio-LNG, biometan czy HVO. W perspektywie rozważamy także wodór – zarówno dla jednostek pływających, jak i sprzętu terminalowego. W tym zakresie uczestniczymy w inicjatywie Amber Hydrogen Valley, wspólnie z partnerami branżowymi i naukowymi.

Tematy środowiskowe wrócą do centrum debaty nie poprzez deklaracje, lecz rzeczywiste wdrożenia. To inwestycje technologiczne, współpraca regionalna i konkretne działania pokazują, że zielona transformacja to nie koszt, lecz warunek bezpieczeństwa i konkurencyjności portów.

ZOBACZ TAKŻE: Port Gdynia – strategiczny węzeł Bałtyku i kluczowy element sieci TEN-T

Jakie innowacje technologiczne – zarówno w zakresie ochrony morza, jak i zabezpieczania infrastruktury krytycznej – Port Gdynia uznaje dziś za najbardziej perspektywiczne? Czy planowane są pilotaże nowych technologii w najbliższym czasie? 

Porty morskie pełnią dziś równocześnie rolę strategicznych węzłów logistycznych oraz elementów infrastruktury krytycznej państwa. Dlatego rozwój technologiczny musi łączyć dwa obszary: bezpieczeństwo operacyjne i ochronę środowiska naturalnego. Port Gdynia koncentruje się obecnie na innowacjach, które umożliwią zarówno ograniczenie wpływu działalności portowej na otoczenie, jak i zwiększenie odporności infrastruktury na zagrożenia współczesnego świata.

W sferze ochrony środowiska szczególnie istotny jest rozwój zaawansowanych systemów monitorowania jakości wód portowych. Analizujemy rozwiązania wykorzystujące czujniki, algorytmy sztucznej inteligencji i dane satelitarne, które pozwolą na ciągłą ocenę parametrów środowiskowych oraz szybkie wykrywanie substancji ropopochodnych czy zanieczyszczeń organicznych. Równolegle obserwujemy rozwój technologii umożliwiających automatyzację odbioru i zagospodarowania odpadów oraz ścieków ze statków, co pozwoli na usprawnienie procesów i zmniejszenie ryzyka środowiskowego.

Jednocześnie priorytetem portów o podwójnym przeznaczeniu, takich jak Port Gdynia, jest bezpieczeństwo infrastruktury krytycznej. Kluczowe znaczenie mają tu nowoczesne systemy cyberbezpieczeństwa chroniące zarówno sieci informatyczne, systemy sterowania operacyjnego oraz fizyczną infrastrukturę portową i dostępową. W coraz szerszym zakresie testowane i rozwijane są także zintegrowane platformy wspierane przez sztuczną inteligencję, które umożliwiają analizę ruchu portowego, monitoringu wizyjnego oraz ocenę ryzyka incydentów. Dodatkowo rośnie rola autonomicznych dronów i jednostek pływających, które mogą wspierać patrolowanie akwenów, inspekcje nabrzeży czy kontrolę infrastruktury hydrotechnicznej.

Port Gdynia przygotowuje się do pilotażowych wdrożeń takich rozwiązań, które będą realizowane we współpracy z partnerami technologicznymi oraz jednostkami badawczymi w Polsce i za granicą. Nowe projekty energetyczne portu, w tym budowa systemu OPS oraz Głównego Punktu Zasilania, tworzą dodatkowo przestrzeń do testowania rozwiązań związanych z magazynowaniem energii, mikrosieciami czy obsługą paliw alternatywnych.

Widzimy wyraźnie, że w portach przyszłości technologie środowiskowe, energetyczne i bezpieczeństwa nie będą odrębnymi dziedzinami, lecz będą się wzajemnie uzupełniać i definiować sposób, w jaki funkcjonuje nowoczesna infrastruktura morska. Port Gdynia chce w tej zmianie nie tylko uczestniczyć, lecz aktywnie ją kształtować.

Konferencja zgromadziła porty, firmy branży morskiej oraz przedstawicieli samorządów. Do jakich wspólnych wniosków udało się dojść? Czy planowane są dalsze wspólne działania lub inicjatywy międzyinstytucjonalne w ramach współpracy na rzecz klimatu i bezpieczeństwa środowiska Bałtyku? 

Spotkanie przedstawicieli portów bałtyckich, operatorów terminalowych, samorządów oraz partnerów projektu Blue Supply Chains potwierdziło, że transformacja klimatyczna nie jest już kierunkiem fakultatywnym, ale warunkiem konkurencyjności portów i całego łańcucha logistycznego. Dyskusja jasno pokazała, że redukcja emisji i zrównoważone zarządzanie środowiskiem Bałtyku musi opierać się na wspólnych standardach, wymianie wiedzy i współpracy między podmiotami portowymi.

Uczestnicy konferencji zgodzili się, że proces dekarbonizacji powinien przebiegać etapowo. Pierwszym krokiem jest dokładne określanie i raportowanie śladu węglowego – bez wiarygodnych danych nie można skutecznie planować redukcji emisji. Kolejnym etapem powinna być modernizacja sprzętu i infrastruktury, czego przykładem są działania GCT w ramach projektu Blue Supply Chains, obejmujące wymianę urządzeń przeładunkowych na bardziej energooszczędne i niskoemisyjne.

SPRAWDŹ RÓWNIEŻ: Port Gdynia stawia na zrównoważony i przyjazny dla wszystkich rozwój gospodarczy

Trzecim obszarem jest potrzeba ujednolicenia regulacji – szczególnie w zakresie bunkrowania LNG i paliw alternatywnych, także w kontekście przyszłego stosowania bunkierek (statków dostarczających paliwa żeglugowe). Wskazano, że brak wspólnych standardów ogranicza tempo transformacji i generuje dodatkowe ryzyka dla armatorów.

Ostatnim kluczowym wnioskiem jest konieczność znacznych inwestycji w infrastrukturę niskoemisyjną, takich jak system OPS, magazyny energii czy terminale paliw alternatywnych. Choć są to projekty kosztowne, uczestnicy zgodnie podkreślili, że w dłuższej perspektywie stanowią one przewagę konkurencyjną portów i terminali na Bałtyku, a ich brak może prowadzić do marginalizacji ośrodków, które nie podążą za transformacją.

W rezultacie konferencja przyniosła deklarację woli kontynuowania współpracy międzyinstytucjonalnej, opartej na wymianie doświadczeń i wspólnym poszukiwaniu rozwiązań technologicznych i regulacyjnych. Współpraca w ramach Blue Supply Chains będzie kontynuowana w formule projektów pilotażowych, a przedstawiciele portów i operatorów zadeklarowali otwartość na rozwijanie wspólnych inicjatyw dotyczących zarówno dekarbonizacji, jak i bezpieczeństwa środowiskowego Bałtyku.